Cmentarz Centralny w Szczecinie

---

Historia

Potrzeba stworzenia nowego cmentarza w Szczecinie pojawiła się już w 1873 roku, kiedy to okazało się, że istniejące przykościelne nekropolie są całkowicie przepełnione. Po zaprzestaniu funkcjonowania Szczecina jako twierdzy, otworzyły się nowe możliwości budowlane. Wówczas, uznano tereny rolnicze pomiędzy dzisiejszymi ulicami Mieszka I, Ku Słońcu, a linią kolejową na wschodzie za idealne miejsce na nową nekropolię.

Cmentarz Centralny został uroczyście otwarty 6 grudnia 1901 roku. W latach 1900–1903 pod nadzorem architekta Wilhelma Meyera-Schwartau zrealizowano budowę bramy głównej, administracyjnych budynków oraz kaplicy cmentarnej. Już w 1918 roku w tym miejscu spoczywało 57 tysięcy osób, a kwartały wschodnie i środkowe były w pełni zajęte.

Po zakończeniu I wojny światowej rozpoczęto pochówki na zachodnich kwartałach cmentarza. W 1925 roku do kostnicy dodano krematorium, które stanowiło ważny element funkcjonowania nekropolii. Zarządzanie cmentarzem od jego powstania aż do 1928 roku sprawował Georg Hannig, po którym obowiązki przejął Franz Herbert.

Do grudnia 1940 roku na cmentarzu pochowano ponad 117 tysięcy zmarłych. W wyniku II wojny światowej, nastąpił znaczny wzrost liczby pochówków, głównie na skutek nalotów bombowych, które miały miejsce w mieście. Po 1945 roku, Polacy byli chowani na wolnych kwaterach, a później także w miejscach zlikwidowanych grobów.

Do obszaru cmentarza włączono także teren cmentarza garnizonowego oraz obszar wojskowy. Na cmentarzu stworzono osobną kwaterę wojenną na głównej osi cmentarza, a w alei Lipowej powstała kwatera żydowska, która jest obecnie jedynym czynnym cmentarzem żydowskim w województwie zachodniopomorskim. Od 1945 do końca 2000 roku na Cmentarzu Centralnym pochowano około 139 tysięcy osób.

Architektura

W architekturze cmentarza Centralnego w Szczecinie można dostrzec liczne nawiązania do nekropolii Ohlsdorf w Hamburgu, co czyni go wyjątkowym miejscem. Projektowanie cmentarza pod kątem stworzenia przestrzeni przypominającej park ogrodowy stanowi zbieżność z ideą rozwijania terenów zielonych, z dala od konwencjonalnego podejścia do zagęszczania grobów. W efekcie, spora część terenu została zagospodarowana na zieleńce, stawy, żywopłoty oraz szerokie aleje z drzewami ozdobnymi, nadającymi mu niepowtarzalny klimat.

W starszej części nekropolii, przebieg głównych alei zaprojektowano w formie krętej, co świetnie wpisało się w naturalny krajobraz. Na miejscu nie zapomniano o udogodnieniach w komunikacji, takich jak schody, drewniane mostki oraz punkty widokowe. W celu dbałości o porządek, wprowadzono regulamin dotyczący nagrobków, który precyzował niezbędne wymagania dla ich stawiania.

Na terenie cmentarza znajdują się również liczne pomniki poświęcone ważnym wydarzeniom historycznym i postaciom. Można tu spotkać pomniki upamiętniające m.in. Bohaterów Września 1939, ofiary stalinizmu oraz „Tym, którzy nie powrócili z morza”, a także Krzyż Katyński i najstarszy, żeliwny krzyż upamiętniający żołnierzy walczących w wojnie francusko-pruskiej. W okolicy drugiej bramy składano potajemnie ofiary Grudnia 1970, a nieopodal znajduje się XIX-wieczny wiatrak przekształcony na sklep ogrodniczy.

Brama główna

Brama główna, zbudowana w stylu neoromańskim w latach 1901-1903, zaskakuje swoją szerokością wynoszącą 77 metrów. Wilhelm Meyer-Schwartau, główny architekt, pracował wspólnie z innymi specjalistami, w tym architektem Boldtem i miejskim asystentem budowlanym Deitchlem, a rzeźby wykonał szczeciński artysta Bolcke. Do bramy przylegały dwa skrzydła – administracyjne oraz gospodarcze, co pozwalało na sprawne zarządzanie cmentarzem.

Niestety, brama doznała znacznych uszkodzeń podczas alianckiego nalotu w 1941 roku, a dokumentacja cmentarza również została zniszczona. Odbudowa miała miejsce w 1959 roku, ale nie przywrócono oryginalnej kopuły. Zniszczone wschodnie skrzydło zastąpiono kaplicą cmentarną. Całościowe prace zakończono w 1963 roku, a w 2008 brama przechodziła gruntowny remont, który pochłonął 3 miliony PLN.

Kaplica

Zaprojektowana przez Wilhelma Meyer-Schwartau, główna kaplica cmentarza powstała w latach 1900-1902. Jej malownicza elewacja, inspirowana architekturą romańską, nadaje jej wyjątkowy charakter. Wyposażona w wysoką kopułę i otoczona przestrzenią z basenem oraz fontanną, stała się centralnym punktem nekropolii.

Po II wojnie światowej kaplica przez długi czas nie była użytkowana aż do momentu, kiedy rozpoczęto jej odbudowę w 1981 roku. Niestety, podczas renowacji doszło do pożaru, który zniszczył dużą część budowli, w tym centralną kopułę. Proces odbudowy postępował przez następne 13 lat i pierwsza ceremonia pogrzebowa miała miejsce w marcu 1994. W 2005 roku przy kaplicy rozpoczęło działalność krematorium.

Kwatera wojenna

Kwatera wojenna stanowi istotną część cmentarza, umiejscowiona na osi widokowej między kaplicą a Pomnikiem Braterstwa Broni. Składa się z czterech sektorów, oddzielonych obszerną aleją obsadzoną cisowym żywopłotem. Spoczywa tutaj 3379 żołnierzy, w tym 367 Polaków i 3012 żołnierzy radzieckich.

Kwatera powstawała w latach 1946-1954, kiedy chowano tu ekshumowanych żołnierzy z Pomorza Szczecińskiego oraz tych, którzy polegli na Ziemi Meklemburskiej. W jej skład wchodzą elementy plastyczne, takie jak armaty, tablica upamiętniająca oraz krzyż prawosławny z arkadą. Całość zdobi Pomnik Braterstwa Broni, który symbolizuje wspólnotę i pamięć o bohaterach.

Pomniki

Na Cmentarzu Centralnym w Szczecinie znajdują się liczne pomniki, które upamiętniają ważne wydarzenia historyczne oraz osoby walczące o wolność Polski.

_	Krzyż Katyński Ten pomnik upamiętnia polskich oficerów, którzy w 1940 roku zostali zamordowani przez ZSRR. Jakub Lewiński, projektant pomnika, stworzył wieloelementową kompozycję, w tym siedmiometrowy krzyż, który przypomina wygląd Orderu Virtuti Militari. W centralnej części znajduje się orzełek z oznakami strzałów i żelazny sznur u podstawy, co symbolizuje ofiary tej tragedii, które były znajdowane w masowych grobach z związanymi rękami i przestrzelonymi orzełkami na rogatywkach. Krzyż otoczony jest trzema kamieniami z nazwami obozów, w których przetrzymywano polskich żołnierzy i oficerów. Ziemia z tych miejsc została umieszczona w postumencie pomnika. Za pomnikiem, na niskim murku, znajdują się metalowe tabliczki z nazwiskami ofiar zbrodni katyńskiej. Pomnik został odsłonięty 11 listopada 1990 roku.
_	Pomnik Braterstwa Broni Ten monument, wykonany z sztucznego kamienia według projektu Sławomira Lewińskiego, ma wysokie ramiona, które przypominają skrzydła husarskie. Ich układ symbolizuje polsko-radzieckie braterstwo broni. Pomnik znajduje się nad polską i rosyjską kwaterą wojenną. Został odsłonięty 28 października 1967 roku.
_	Pomnik „Tym, którzy nie powrócili z morza” Autorzy: Małgorzata Szubert-Radnicka, Maciej Radnicki Data odsłonięcia: 15 października 1989
_	Pomnik Sybiraków Pomnik ten jest poświęcony „Pamięci tych, którzy z tajgi Sybiru, łagrów Północy, stepów Kazachstanu nie powrócili na Ziemię Ojczystą”. Inicjatywa budowy należy do Sybiraków z województwa szczecińskiego. Fragment toru kolejowego symbolizuje drogę wywózki zesłańców. Wzdłuż toru umieszczono słupki z symbolami wyznań oraz krzyż z datami zsyłek (1768-1953) i znakiem Związku Sybiraków. Obok postawiono mur, na którym znajdują się tabliczki z nazwiskami zesłańców. Projekt pomnika stworzyli Joanna Haśnik-Adamiec i Krzysztof Adamiec. Odsłonięcie miało miejsce 17 września 1994 roku.
_	Pomnik Kombatantów Pomnik znajduje się w centrum Kwatery Kombatantów, gdzie wyróżniają się jednolite nagrobki z krzyżami nawiązującymi do znaku Polski Walczącej. Projektantem pomnika był Jakub Lewiński, który stworzył abstrakcyjną kompozycję z miniatury skrzydła husarskiego oraz gęsto upakowanych metalowych ostrosłupów, przypominających groty strzał. Całość umieszczona jest na granitowym cokole z wizerunkiem wojskowego orzełka i napisem: „Pamięci Kombatantów”. Z tyłu pomnika widnieje sentencja: „Wieczna chwała tym, którzy walczyli o niepodległość Polski”. Monument został ufundowany przez Związek Kombatantów RP i odsłonięto go w 1995 roku. Wysokość pomnika wynosi 4,7 m.
_	Pomnik Ofiar Grudnia’70 Pomnik ten upamiętnia ofiary wydarzeń grudniowych 1970 roku w Szczecinie. Znajduje się w pobliżu mogił trzynastu osób, które poniosły śmierć w tym czasie. Pierwszy pomnik został ustawiony z inicjatywy Stowarzyszenia Społecznego Grudzień’70 – Styczeń’71 w 1999 roku. Przybrał formę wysokiego, drewnianego krzyża na kamiennym cokole w kształcie dziobu statku. Na cokole była tablica z napisem: „Bóg Honor Ojczyzna. W rocznicę tragicznych wydarzeń Grudnia ’70 w Szczecinie stawiamy w tym miejscu Krzyż Męczeństwa Narodu Polskiego, który został poświęcony na grobie ks. Jerzego Popiełuszki, symbolizujący walkę wszystkich Polaków o niepodległość naszej Ojczyzny. Mieszkańcy Szczecina”. W 2022 roku pomnik zastąpiono nowym, mającym formę sześcianu, na którego wewnętrznych ścianach wyryto nazwiska ofiar Grudnia’70. Autorem jest Piotr Kudelski.
_	Pomnik Pionierów Szczecina 1945-1946 Pomnik, w formie metalowego, stylizowanego krzyża (wysokość 5 m), upamiętnia pierwszych Polaków, którzy tragicznie zginęli w Szczecinie w latach 1945–1946. Po obu stronach krzyża, na czarnych granitowych płytach, wyryto nazwiska tych osób. Autor kompozycji to Jakub Lewiński (odsłonięcie – 1995). Pomnik otaczają kręgi krzyży z nazwiskami zmarłych pionierów. W pobliżu znajduje się skromny akcent rzeźbiarski wykonany ze sztucznego kamienia, stworzony przez Stanisława Rudzika w połowie lat siedemdziesiątych, z napisem: „Kwatera Pionierów Szczecińskich 1945-1946”.
_	Pomnik Działaczy Ruchu Robotniczego Pomnik ten znajduje się nad Kwaterą Ruchu Robotniczego, utworzoną w połowie lat siedemdziesiątych XX wieku. Powstał w 1978 roku według projektu Jakuba Lewińskiego. To dynamicznie ukształtowana bryła betonu, która przypomina łopoczący na wietrze sztandar. Na froncie umieszczono płaskorzeźbę twarzy mężczyzny (prawdopodobnie Marcelego Nowotki) oraz napis „Działaczom Ruch Robotniczego”. Pomnik jest jednym z największych na terenie cmentarza Centralnego (wysokość 7 m, szerokość 14 m).
_	Pomnik Ofiar Niemieckich Obozów Koncentracyjnych Na surowej, betonowej ścianie, widoczne są ślady deskowania, na której umieszczono płytę z napisem: „W hołdzie pomordowanym w latach 1939–1945 więźniom niemieckich obozów koncentracyjnych, przesiedleńczych i ofiarom gestapo – ku pamięci i przestrodze – byli więźniowie”. Obok znajduje się czarna marmurowa płyta z nazwami niemieckich obozów koncentracyjnych. Z lewej strony umieszczono trójkąt z literą „P”. Autorem pomnika, odsłoniętego w 2004 roku, jest Kazimierz Stachowiak.
_	Pomnik Armii Krajowej Pomnik autorstwa Macieja Prauzińskiego odsłonięto 27 września 2004 roku, w 65. rocznicę powołania Polskiego Państwa Podziemnego. Wykonany z kamienia, zawiera czarną marmurową tablicę z napisem: „1939-1956 W hołdzie poległym i pomordowanym żołnierzom Armii Krajowej i innych organizacji zbrojnych podziemnego państwa polskiego”. Tablica podtrzymywana jest przez trzy ukośnie ścięte, smukłe elementy z wyrytym znakiem Polski Walczącej.
_	Pomnik Pamięci Olimpijczyków Pomnik upamiętnia zmarłych, zachodniopomorskich uczestników olimpiad. Inicjatorem budowy był Szczeciński Klub Olimpijczyka oraz Zachodniopomorska Rada Olimpijska. Monument zaprojektował Jakub Lewiński. Ma formę prostopadłościennego bloku granitu, zakończonego rozszerzającą się ku górze głowicą, co nawiązuje do kształtu znicza olimpijskiego. Na frontowej ścianie pomnika umieszczono pięć kół olimpijskich, płaskorzeźbione sylwetki lekkoatletów oraz łaciński napis: CITIUS ALTIUS FORTIUS (szybciej, wyżej, mocniej), będący dewizą igrzysk olimpijskich. Za pomnikiem, na niskich postumentach, umieszczono tabliczki z informacjami o zmarłych zachodniopomorskich olimpijczykach. W uroczystości odsłonięcia pomnika 15.11.2010 uczestniczył Prezydent Szczecina oraz przedstawiciele Polskiego Komitetu Olimpijskiego.
_	Pomnik Pamięci Dzieci Nienarodzonych Pomnik składa się z kamiennego krzyża i przepołowionego głazu, na którym znajduje się inskrypcja: „Pamięci Dzieci Nie Narodzonych” oraz cytat z papieża Jana Pawła II: „Naród, który zabija własne dzieci, jest narodem bez przyszłości”. Monument powstał w 1994 roku według projektu Wilhelminy Nestorowicz.
_	Pomnik „Matka Ziemia” Autor: Ernst Barlach Data odsłonięcia: 1921 Data odsłonięcia kopii: 2011
_	Pomnik Ofiar Katastrofy Promu Jan Heweliusz W dniu 13.01.2013, w przeddzień dwudziestej rocznicy zatonięcia promu Jan Heweliusz, odsłonięto pomnik poświęcony ofiarom tej katastrofy, która była najtragiczniejszym wypadkiem w historii polskiej floty handlowej po II wojnie światowej. Pomnik ma formę podwójnego, pochylonego polera, który przypomina dwa pochylone krzyże. Pochylenie nawiązuje do sylwetek tonących w przechyle statków. Kształt pomnika przypomina również rzymską liczbę „XX” (dwudziesta rocznica katastrofy) oraz literę „H” (jak „Heweliusz”). Postument wykonany jest z mylonitu, skały o kolorze i wzorze przypominającym tonię morską. Autorami pomnika są Sebastian Piechocki i Marcin Wawrzaszek, a fundatorem armator – Euroafrica Linie Żeglugowe.
_	Pomnik Ofiar Nacjonalistów Ukraińskich Pomnik upamiętnia ofiary ludobójstwa popełnionego przez nacjonalistów ukraińskich w latach 1939–1947. Został zbudowany z inicjatywy stowarzyszenia „Kresy Wschodnie Dziedzictwo i Pamięć” przy współudziale finansowym Instytutu Pamięci Narodowej. Ma formę niskiego ostrosłupa, który przypomina zapadający się pod ziemię szczyt wiejskiej chaty. W pobliżu znajduje się słup z motywem krzyża, który kojarzy się ze sterczącym kominem, będącym pozostałością po nieistniejącej zabudowie. Na pomniku wypisano nazwy 28 miejscowości, w których miały miejsce akty ludobójstwa, a ziemia z tych miejsc została umieszczona w urnie znajdującej się pod pomnikiem. Projektantką jest prof. Katarzyna Radecka, a odsłonięcie miało miejsce w lutym 2019 roku.
_	Pomnik Młodzieży Wileńskiej Pomnik upamiętnia polską młodzież z Wilna i okolic, zamordowaną w Ponarach w latach 1941-44 przez oddziały niemieckie i kolaborujących z nimi Litwinów. Monument został ufundowany przez byłych żołnierzy AK oraz młodzież ze szkół szczecińskich. Odsłonięcie miało miejsce 11 maja 2012 roku, a zaprojektował go Zbigniew Andruszkiewicz. Honorowy patronat nad budową sprawował prezydent Szczecina.

Trakt historyczny

W 2010 roku na wschodniej, historycznej części Cmentarza Centralnego w Szczecinie powstał trakt historyczny, dzięki któremu odwiedzający mogą odkrywać najciekawsze miejsca tej nekropolii. Cała trasa obejmuje 21 stacji z dwujęzycznymi tablicami informacyjnymi, które zostały umieszczone na kamiennych postumentach, stylizowanych na pierwotne formy architektury cmentarnej. Rozpoczęcie i zakończenie traktu znajduje się przy głównej bramie, a przejście zajmuje około 1,5-2 godziny.

Oto przegląd stacji traktu historycznego:

• Stacja 1: Historia cmentarza i plan traktu historycznego.
• Stacja 2: Nagrobki znajdujące się przy dwóch rondach. Dziś są one trudne do zlokalizowania, a w ich sąsiedztwie zachowały się nagrobki w formie głazów oraz pomnik żołnierzy z 357 Pułku Piechoty, który formą przypomina niewysoką kolumnę z figurą orła na szczycie.
• Stacja 3: Nagrobek Bernharda Stoewera, szczecińskiego fabrykanta i twórcy wytwórni samochodów „Stoewer”. Nieopodal znajdują się nagrobki rodziny Borchers i Funk.
• Stacja 4: Pomnik rodziny Hentschel, z portykiem ozdobionym czterema jońskimi kolumnami. Uroku dodaje również nagrobek rodziny Kaesemacher-Bauer, stworzony przez berlińskiego rzeźbiarza Ludwiga Vordermeyera.
• Stacja 5: Nagrobek rodziny Hindrisched-Ziegler, w formie urnowej z początków XX wieku, zdobiony płaskorzeźbionymi figurami. W okolicy znajdują się nagrobki Stanisławy Engelówny oraz Czesławy i Wacława Piotrowskich.
• Stacja 6 i 8: Lapidarium, stanowi kolekcję nagrobków z różnych miejsc cmentarza. W jego obrębie znajdują się, m.in. nagrobek Hermanna Hakena i modernistyczny nagrobek Gertrudy Ziegenrücker.
• Stacja 7: Nagrobek Hermanna Hakena, zaprojektowany przez Ludwiga Menzela, któremu przywrócono dawny blask dzięki pracom renowacyjnym.
• Stacja 9: Nagrobek rodziny Randolf, w formie steli z rzeźbą oracza przy pracy, pochodzący z lat dwudziestych XX wieku.
• Stacja 10: Kwatera zasłużonych z lat sześćdziesiątych, z centralnym basenem otoczonym mogiłami. Są tu nagrobki wpływowych działaczy PRL i innych prominentnych osobistości, takich jak Ireneusz Gwidon Kamiński czy Florian Krygier, twórca Pomnika „Tym, którzy nie powrócili z morza”.
• Stacja 11: Dawna kwatera grzebalna, wzorcowa forma nagrobków z przykładami nasadzeń zieleni.
• Stacja 12: Nagrobek Wilhelma Meyera-Schwartau, wykonany z czerwonego piaskowca.
• Stacja 13: Kaplica.
• Stacja 14: Grupa nagrobków po północnej stronie basenu, w tym nagrobki rodzin Dewitz oraz Hugo Lemckego.
• Stacja 15: Cmentarz wojenny.
• Stacja 16: Pomnik ku pamięci zmarłych na morzu.
• Stacja 17: Krzyż Katyński.
• Stacja 18: Grupa nagrobków przy Alei Okólnej, w tym nagrobki z rzeźbą kobiety z dzieckiem, upamiętniające Toni Meister.
• Stacja 19: Pomnik Sybiraków.
• Stacja 20: Nagrobki rodzin Papenbrock i Kissling, ozdobione kaduceuszami i puttami.
• Stacja 21: Kwatera kombatantów.

Na terenie cmentarza zachowało się ponad 120 zabytkowych nagrobków, a ich część znajduje się w lapidarium, które zostało utworzone w 2007 roku.

Fort ćwiczebny

W okolicy cmentarza, blisko drugiej bramy, znajdują się pozostałości fortu ćwiczebnego. Ta budowla, położona w wyraźnym zagłębieniu terenu, jest dosyć trudna do zauważenia i trudno dostępna.

Fort został wzniesiony na początku XX wieku. Po zakończeniu II wojny światowej, obiekt zamieniono na strzelnicę wojskową, co doprowadziło do pozostania betonowej ściany kulochwytu, która jest jedynym widocznym śladem jego wcześniejszej funkcji.

Obecnie obszar, na którym znajduje się dawny fort, jest zaniedbany i niewykorzystywany, co sprawia, że przestaje być istotnym punktem związanym z historią tego miejsca.

Przyroda

Cmentarz Centralny w Szczecinie jest miejscem o wyjątkowym charakterze, które swoją estetyką nawiązuje do znanych nekropolii takich jak Ohlsdorf w Hamburgu, Zentralfriedhof w Wiedniu oraz Friedrichsfelde w Berlinie. Jego parkowy styl można dostrzec w bogactwie flory, które obejmuje około 415 gatunków i odmian drzew oraz krzewów. Wśród nich możemy wyróżnić:

• drzewa północnoamerykańskie, takie jak choina kanadyjska, głóg ostrogłowy, dąb czerwony, dąb zimozielony, jodła kalifornijska, kielichowiec wonny, klon srebrzysty, lipa amerykańska, sosna amerykańska, sosna żółta, świerk srebrny,
• gatunki dalekowschodnie, w tym forsycję zwisłą, miłorząb dwudzielny, modrzew japoński, świerk szydlasty, wiśnię piłkowaną, złotlin japoński, żylistek japoński, żywotnik wschodni, klon nikkoński, klon ginnala,
• drzewa europejskie, takie jak buk, cis, leszczyna turecka, limba, platan, świerk serbski, jesion mannowy,
• oraz inne interesujące okazy, w tym skrzydłorzech kaukaski, żółtnica pomarańczowa, glediczja trójcierniowa, bożodrzew gruczołowaty, korkowiec amurski, tulipanowiec amerykański, kasztan jadalny.

Ścieżka botaniczna

W październiku 2010 roku utworzono ścieżkę botaniczną w wschodniej części cmentarza. Aż 32 tablice z opisami różnych drzew oraz krzewów zostały umieszczone wzdłuż tej trasy, co umożliwia zwiedzającym poznanie ich charakterystyki. Ścieżka ta zaczyna się i kończy przy głównej bramie cmentarza. Jej pomysłodawcą jest dr Marcin Kubus (ZUT).

Na tablicach informacyjnych ścieżki botanicznej można znaleźć przeszło trzydzieści gatunków drzew, wśród których znajdują się:

• Tablica główna,
• Cis pospolity,
• Bukszpan wieczniezielony,
• Platan klonolistny,
• Grab pospolity,
• Jodła nikko,
• Sosna himalajska,
• Ostrokrzew kolczasty,
• Buk pospolity,
• Daglezja zielona (jedlica),
• Lipa krymska,
• Bluszcz pospolity,
• Choina kanadyjska,
• Sosna wejmutka,
• Miłorząb dwuklapowy,
• Dąb zimozielony,
• Chmielograb europejski,
• Sosna limba,
• Modrzew europejski,
• Świerk serbski ‘Pendula’,
• Jałowiec pośredni (J. Pfitzera),
• Dąb szypułkowy f. stożkowata,
• Jodła,
• Jodła jednobarwna (kalifornijska) odmiana sina,
• Jodła koreańska,
• Świerk kłujący f. sina,
• Różanecznik katawbijski (fioletowy),
• Buk pospolity odmiana zwisająca,
• Buk pospolity odmiana ‘Purpurea Tricolor’,
• Świerk pospolity odmiana nibywiciowa,
• Cyprysik Lawsona,
• Dąb czerwony,
• Złotokap pospolity.

Stowarzyszenie na Rzecz Cmentarza Centralnego

W Szczecinie funkcjonuje Stowarzyszenie na Rzecz Cmentarza Centralnego, które zostało założone w 2003 roku. Głównym celem Stowarzyszenia jest troska o renowację i konserwację zabytkowych nagrobków, w tym także tych poświęconych osobom, które zasłużyły się dla miasta.

Dodatkowo, organizacja ta angażuje się w ochronę bioróżnorodności na terenie cmentarza, a także w edukację i propagowanie wiedzy o jego historii oraz znaczeniu dla lokalnej społeczności.

Pochowani

Temat dotyczy osób pochowanych na Cmentarzu Centralnym w Szczecinie, który jest miejscem spoczynku wielu znanych i szanowanych postaci.

---

Oceń: Cmentarz Centralny w Szczecinie

---