Książnica Pomorska im. Stanisława Staszica w Szczecinie

---

Historia

Początek działalności Książnicy Pomorskiej datuje się na rok 1905, kiedy to w przekształconym gmachu liceum z połowy XIX wieku powstała Biblioteka Miejska w Szczecinie (niem. Stadtbibliothek Stettin). Biblioteka rozpoczęła swoją działalność 3 października 1905 roku. Jej dalszy rozwój zawdzięcza się dr. Erwinowi Ackerknechtowi, który zarządzał nią w latach 1907–1945. Jedną z jego najważniejszych zasług było zintegrowanie księgozbiorów naukowych z obszaru Pomorza Zachodniego. W skład pierwotnych zbiorów Książnicy Pomorskiej weszło blisko 200 tysięcy tomów, które obejmowały książki z bibliotek szkolnych, kościelnych oraz kolekcje stowarzyszeń naukowych i darczyńców z Szczecina i okolic. Wśród nich były m.in. zbiory Szkoły im. Fryderyka Wilhelma (niem. Friedrich-Wilhelm-Schule), Muzeum Pomorskiego (niem. Pommersches Landesmuseum), bibliotek szczecińskich kościołów oraz loży masońskiej (niem. Loge zu den drei Zirkeln) oraz Pomorskiego Towarzystwa Historyczno-Archeologicznego (niem. Die Gesellschaft für Pommersche Geschichte und Altertumskunde).

W trakcie II wojny światowej, w celu ochrony cennych zbiorów, zbiory zostały rozsiane po całym Pomorzu Zachodnim. Budynek Biblioteki ucierpiał częściowo podczas bombardowań w roku 1944. 12 lipca 1945 roku nastąpiło wznowienie działalności Biblioteki Miejskiej w Szczecinie, która jako pierwsza polska książnica w zniszczonym mieście, podjęła wysiłki mające na celu usunięcie skutków działań wojennych. Pracownicy biblioteki przystąpili do porządkowania księgozbiorów oraz zabezpieczania ocalałych zbiorów, w tym części księgozbioru Biblioteki Gimnazjum Mariackiego (niem. Marienstifts-Gymnasium) w Szczecinie. Biblioteka ta miała w swoich zasobach pozostałości biblioteki biskupów kamieńskich, książąt pomorskich oraz Biblioteki Gimnazjum im. Petera Groeninga w Stargardzie (niem. Königliches und Gröningsches Stadtgymnasium), która przechowywała książki z Kościoła Mariackiego.

Pierwsze polskie książki zostały ofiarowane bibliotece przez osadników, którzy przybyli z Kresów Wschodnich. W latach 1946–1951, na skutek decyzji politycznych, część zbiorów została przekazana w depozyt innym bibliotekom naukowym w Polsce. W 1947 roku zainaugurowała swoją działalność Wojewódzka Biblioteka Publiczna. W wyniku połączenia bibliotek Miejskiej oraz Wojewódzkiej, w 1955 roku powstała Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna, która objęła nadzór nad całą siecią bibliotek publicznych na terenie Szczecina oraz ówczesnego województwa szczecińskiego.

Rozwój bogatych zbiorów oraz dynamiczna działalność naukowa i edukacyjna sprawiły, że biblioteka w 1965 roku uzyskała status biblioteki naukowej. Od 1969 roku stała się także miejscem, gdzie obowiązkowo archiwizowane były wszystkie druki publikowane w Polsce, co czyniło ją jedną z 17 takich instytucji w kraju oraz jedną z dwóch w północnej Polsce. W 1966 roku z okazji Tysiąclecia Państwa Polskiego, nadano WiMBP imię Stanisława Staszica, jednego z najważniejszych przedstawicieli polskiego Oświecenia. Z biegiem lat biblioteka rozrastała się; w 1962 roku powstał nowy łącznik, który połączył dwa przedwojenne budynki. W 1999 roku oddano do użytku nową siedzibę o powierzchni 10 tys. m², której budowa była inicjatywą Stanisława Krzywickiego, długoletniego kierownika biblioteki (1974–2003).

Na podstawie porozumienia siedmiu wojewodów regionu Pomorza, 3 października 1994 roku Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna została przekształcona w Książnicę Pomorską, uzyskując status centralnej biblioteki Pomorza oraz nowy statut. Z kolei, na mocy uchwały Rady Miejskiej z dnia 1 kwietnia 1995 roku, powołano odrębną Miejską Bibliotekę Publiczną w Szczecinie, która przejęła większość filii bibliotecznych Książnicy Pomorskiej.

Działalność

Książnica Pomorska pełni niezwykle istotną rolę w zakresie gromadzenia i udostępniania wiedzy, zarówno na miejscu, jak i w formie wypożyczeń zewnętrznych. Współpracuje również w zakresie wypożyczeń międzybibliotecznych, co podkreśla jej znaczenie w regionalnym systemie bibliotekarskim.

Wartość zbiorów Książnicy Pomorskiej jest ogromna, szacuje się, że obejmują one około 1,5 miliona jednostek, w tym książki, czasopisma oraz zbiory specjalne. Dzięki temu, instytucja ta staje się nieocenionym wsparciem dla naukowej i dydaktycznej pracy środowiska akademickiego Szczecina. Każdego roku z usług Biblioteki korzysta około 300 tysięcy czytelników, z czego wielu to studenci, nauczyciele akademiccy oraz uczniowie.

Oprócz literatury naukowej i pięknej, szczególne zainteresowanie wzbudzają zbiorowiska w czytelniach specjalistycznych. Można tam znaleźć bogate zbiory dotyczące przeszłości i teraźniejszości Pomorza Zachodniego, rękopisy, starodruki, a także zbiory ikonograficzne, które obejmują dzieła sztuki takie jak obrazy, grafiki i rzeźby. Do kolekcji należą także zbiory kartograficzne, dokumenty społeczne, materiały z zakresu norm oraz płyty analogowe i CD, jak również książki mówione, brajlowskie i z dużym drukiem. Dodatkowo, dostępne są bazy danych oraz bibliograficzne informacje z wielu dziedzin wiedzy.

Warto wskazać, że w 2009 roku uruchomiono Zachodniopomorską Bibliotekę Cyfrową „Pomerania”, która stanowi cyfrową platformę dostępu do zbiorów zarówno historycznych, jak i współczesnych, stanowiących dziedzictwo kulturowe regionu i dokumentujących jego rozwój.

Książnica Pomorska to jednak nie tylko miejsce przechowywania zbiorów, ale także dynamiczne centrum kulturalne. Regularnie organizowane są wydarzenia, takie jak wystawy, wykłady i spotkania literackie, które promują lokalnych twórców i zachęcają społeczność do aktywnego uczestnictwa w kulturze. Co roku, Biblioteka publikuje kilka własnych tytułów, w tym kwartalnik „Bibliotekarz Zachodniopomorski”, serię „Monumenta Pomeranorum”, a także „Bibliotheca Buddhica Polonica”, poświęconą ważnym tekstom kultury Wschodu.

Od 1960 roku funkcjonuje również Bibliografia Pomorza Zachodniego, która dokumentuje krajowe piśmiennictwo dotyczące tego regionu i od 1999 roku jest dostępna online na stronach Książnicy Pomorskiej. Nagroda Złotego Ekslibrisu przyznawana osobom zasłużonym dla bibliotekarstwa i kultury na Pomorzu Zachodnim jest kolejnym ważnym wyróżnieniem, które instytucja przyznaje od 1977 roku.

Biblioteka jest również organizatorem konferencji oraz spotkań, które wspierają rozwój bibliotekarstwa i kultury, a jej progi regularnie odwiedzają znane postacie ze świata kultury i nauki. Współpraca z lokalnymi instytucjami kultury, bibliotekami oraz organizacjami z kraju i zagranicy ma na celu promocję regionu oraz polskiej kultury.

Wsparcie dla Książnicy Pomorskiej płynie także od organizacji towarzyszących, takich jak Zarząd Okręgu Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich i Towarzystwo Przyjaciół Książnicy Pomorskiej, które zostało powołane w 1989 roku.

Czytelnie i wypożyczalnie

W Książnicy Pomorskiej im. Stanisława Staszica w Szczecinie znajduje się wiele ważnych jednostek, które pełnią kluczową rolę w działalności biblioteki. Każda z nich ma swoje unikalne funkcje, umożliwiające użytkownikom korzystanie z różnych zasobów oraz usług.

• Informatorium – ciekawe katalogi,
• Wypożyczalnia Główna,
• Wypożyczalnia i Czytelnia Książki Mówionej,
• Wypożyczalnia Międzybiblioteczna,
• Czytelnia Główna,
• Czytelnia Czasopism,
• Czytelnia Pomorzoznawcza,
• Czytelnia Młodzieżowa,
• Biblioteka Niemiecka i Medioteka Języka Niemieckiego (we współpracy z Goethe-Institut),
• Czytelnia Muzyczno-Fonograficzna – Sala im. Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego,
• Czytelnia Zbiorów Specjalnych w Sali im. Zbigniewa Herberta,
• Informacja Gospodarcza i Prawna – Czytelnia.

Każda z wymienionych jednostek wnosi coś wyjątkowego do biblioteki, a ich szeroka oferta jest dostosowana do różnorodnych potrzeb mieszkańców Szczecina i okolic.

---

Oceń: Książnica Pomorska im. Stanisława Staszica w Szczecinie

---