Tryptyk z Ciećmierza

Ołtarz pierwotnie pochodził z kościoła w Cerkwicy, a swoją drogę do Ciećmierza w okolicach Kamienia Pomorskiego odbył w XVII wieku, przypuszczalnie po 1607 roku lub wokół 1681 roku. Do 1939 roku na ołtarzu znajdował się prawdopodobnie wtórnie umieszczony krucyfiks. W tym czasie można było zauważyć pewne ubytki w rzeźbie: brakowało baldachimu nad postacią św. Agnieszki oraz fragmentów baldachimu nad grupą przedstawiającą Triumf. Dodatkowo, niektóre rzeźby pokryte były grubą warstwą przemalowań, co doprowadziło do oceny stanu ołtarza jako złego. Szczegółowa renowacja miała miejsce w 1980 roku.

Sam tryptyk składa się z korpusu oraz pary skrzydeł ruchomych, w których umieszczono drewniane rzeźby. Całość utrzymana jest w jednolitym podziale, dzielącym ją na dwie strefy; wyjątkiem jest centralna część korpusu, gdzie górna strefa jest wyższa od dolnej. Korpus został podzielony na trzy osi pionowe, z najszerszą, centralną, otoczoną przez dwie węższe. Niestety, do dzisiaj nie zachowała się predella, co dodaje ołtarzowi pewien rys tajemniczości.

Poszczególne sceny ołtarza układają się w skomplikowany program ikonograficzny. W centralnej części przedstawiono scenę Triumfu Marii, a poniżej – Pokłon Trzech Króli. W scenie Triumfu to Chrystus błogosławi Marię, a w Pokłonie Trzej Królowie ofiarują dary Dzieciątku Jezus, które Maryja trzyma na kolanach. W czterech bocznych kwaterach korpusu znajdują się wizerunki Czterech Świętych Dziewic, z atrybutami Agnieszki (z barankiem), Katarzyny (z kołem i mieczem), Barbary (z wieżą) oraz Doroty (z koszyczkiem róż). Sporą przestrzeń na skrzydłach bocznych zajmuje Kolegium Apostolskie, gdzie apostołowie z banderolami są grupowani w cztery sekcje.

Jednolity podział horyzontalny tryptyku został częściowo naruszony przez centralnie umieszczoną, reprezentacyjną scenę Triumfu Marii. Ta scena bazuje na apokryficznych wątkach dotyczących życia pośmiertnego Marii, odbywających się po wniebowstąpieniu i akcie jej koronacji przez Jezusa. Maria, siedząc na tronie, zwraca się ku ukoronowanemu Jezusowi, który błogosławi ją jako Królową Niebios i mistyczną Oblubienicę Kościoła. Następnie, aspekt królewski obecny jest w scenie Pokłonu Trzech Króli. Cztery Święte Dziewice, które w XIV wieku cieszyły się szczególnym kultem, dokumentowanym przez zapiski o nabożeństwach, dodają ołtarzowi znaczenia.

Kolegium Apostolskie, składające się z jedenastu apostołów wybranych przez Jezusa oraz świętego Pawła, tworzy kolejny zespół prezentacyjny. Interesujące jest to, że wybranie Pawła nad Judasza odzwierciedla bardziej teologiczne spojrzenie na historię apostołów, niż stricte historyczne. Symbolika Kolegium odnosi się do misji Kościoła, podkreślającej rozpowszechnianie oraz umacnianie prawd wiary, co może być dodatkowo potwierdzane przez umieszczone na banderolach teksty tworzące Credo Apostolorum.

Badania nad tryptykiem z Ciećmierza, prowadzone przez Ericha Wiesego, Heinza Braune oraz Karla Heinza Clasena, sugerują jego zależność od kręgu Madonn na Lwach. Nowocześniejsze analizy Białłowicz-Krygierowej, bazujące na detalach kostiumologicznych, ustaliły datację tego obiektu na lata 1380-1390, dodając mu jeszcze większej wartości kulturowej i historycznej.