Bazylika archikatedralna św. Jakuba w Szczecinie

---

Znaczenie

W średniowieczu świątynia ta, obok nieistniejącego kościoła NMP, pełniła fundamentalną rolę jako farę miejską, a od 1534 roku aż do 1945 roku była częścią pomorskiej gminy luterańskiej. Architektoniczne osiągnięcie XIV i XV wieku, jakim jest ta świątynia, przynależy do stylu gotyku ceglanego, który jest typowy dla krajów nadbałtyckich.

Wśród budowniczych wyróżnia się Hinrich Brunsberg oraz jego pracownia, która zaliczała się do kluczowych w regionie Pomorza oraz sąsiedniej Brandenburgii. Kościół doświadczył znacznych zniszczeń podczas II wojny światowej, jednak został odbudowany w latach siedemdziesiątych XX wieku, przy zachowaniu jego historycznego charakteru. Należy jednak zauważyć, że zniszczona część północnej ściany została odbudowana bez uwzględnienia stylu gotyckiego. Obecnie trwają prace nad regotyzacją tej ściany oraz przebudową pomieszczeń, które się do niej przylegają.

Wnętrze świątyni zaskakuje bogactwem dzieł plastyki gotyckiej, w tym niezwykłych retabul ołtarzowych, pochodzących z miejscowości takich jak Ciećmierz, Chojna czy Lubeka. Z nowożytnego wystroju przetrwało jeszcze kilka epitafiów i rzeźb.

W 1972 roku katedra została uznana za kościół katedralny diecezji szczecińsko-kamieńskiej, a od 1992 roku przynależy do archidiecezji, co podkreśla jej znaczenie w hierarchii kościelnej oraz w życiu społecznym regionu.

Historia

Świątynia, o której mowa, została wzniesiona na malowniczym wzgórzu, tuż poza murami miejskimi na wzór kościoła klasztornego benedyktynów pod wezwaniem św. Michała Archanioła w Bambergu. W fundacji tego monumentalnego obiektu upatruje się wkład bogatego mieszczanina Beringa z Bambergu, który postrzegał nowy kościół jako dar wdzięczności za dzieło misyjne ewangelizacji Pomorza, zrealizowane przez jego rodaka Ottona z Bambergu, znanego jako Apostoł Pomorza.

Datę 25 lipca 1187 uznaje się za moment konsekracji, którą przeprowadził ówczesny biskup kamieński Zygfryd, w obecności księżnej Anastazji, wdowy po Bogusławie I. Była to trzecia chrześcijańska świątynia w Szczecinie, a nad nową parafią objął patronat klasztor Benedyktynów z Bambergu. W roku 1220 lub 1221 w kościele znalazł spoczynek książę pomorski Bogusław II.

W ramach drugiej fazy budowy, która rozpoczęła się na początku drugiej połowy XIII wieku, stworzono masyw zachodni z dwoma wieżami. Ostateczny kształt bazyliki, trzynawowej, bezprzyporowej i gotyckiej, nadała konstrukcja z cegły, która miała 25 m szerokości i 30 m długości, a wysokość naw bocznych wynosiła 8,5 m. Budowla miała pięcioboczne prezbiterium z ambitem oraz wolnostojącą kaplicę. W tym okresie przystosowano obiekt do przykrycia go sklepieniem, a prace nad bazylikowym chórem zostały wstrzymane około roku 1320, kontynuowane po pięćdziesięciu latach.

W roku 1375 wznowiono prace, zmieniając koncepcję chóru z bazylikowego na halowy, z wciągniętymi do wnętrza przyporami. W efekcie tych zmian zaczęto budować rząd kaplic o wysokości ambitu, co opisano w źródłach pisanych z lat 1380–1387, wspominających o poświęceniu nowych kaplic. Z kolei w dokumentach z 1407 roku znajdziemy informacje o nowym chórze.

W I połowie XIV wieku oraz w wieku XV zrealizowano przebudowę południowej ściany korpusu nawowego, której autorem mógł być Hinrich Brunsberg (znany także jako Henryk z Braniewa). Ściana ta zyskała dekoracyjny wygląd, bogato zdobiona licznymi lizenami, wimpergami i tzw. płycinami. Mimo tych zmian zachowano pierwotny układ przestrzenny budowli.

Rok 1456 przyniósł tragiczne zdarzenia, gdy wieża południowa zawaliła się z nieznanych przyczyn, co doprowadziło do zniszczenia zachodniej części nawowej oraz sklepienia w przęsłach zachodnich. W drugiej połowie XV wieku przywrócono korpus nawowy w halowy sposób, nawiązując do już istniejącego halowego prezbiterium, a pod kierunkiem mistrza Jana Benecke, ukończono te prace w 1503 lub 1504 roku. Była to największa przebudowa w historii kościoła, zmieniająca jego układ przestrzenny na halowy.

W roku 1534, podczas sejmiku trzebiatowskiego, wprowadzono religię luterańską w księstwie, co czyni kościół św. Jakuba protestancką świątynią. Rolę patrona przejął książę Barnim IX, syn Bogusława X i Anny Jagiellonki.

Podczas bombardowania miasta przez wojska brandenburskie 16 sierpnia 1677 roku, w wyniku pożaru wywołanego armatnim pociskiem, kościół uległ poważnym zniszczeniom. W konsekwencji zniszczeniu uległa wieża, sklepienia korpusu, a także część gotyckiego wyposażenia kościoła, w tym ołtarze, ambona i dzwony.

Odbudowa obiektu rozpoczęła się w roku 1693, kiedy wnętrze kościoła otrzymało barokowe sklepienia, a w latach 1690–1744 wyposażono go w nowe barokowe elementy, w tym nowy, dwukondygnacyjny ołtarz. Będący wówczas pod projektem Erharda Löfflera, ołtarz główny sięgał prawie sklepienia, wprowadzając do wnętrza bogactwo form i kolorów.

Pod koniec XIX wieku przyjęto plan generalnej renowacji świątyni. W 1894 roku uzupełniono wieżę nowym, smukłym hełmem, a przy okazji wprowadzono instalacje elektryczną i grzewczą. W trakcie tego remontu miała miejsce katastrofa budowlana, kiedy to dobudowywany hełm wieży zawalił się.

Rok 1944 przyniósł kolejne zniszczenia – bombardowania spowodowały, że budynek stracił dach nad korpusem nawowym, hełm wieży oraz wiele innych elementów. Mimo tego budowla przetrwała, jednak 75% sklepienia, północna część korpusu nawowego oraz wnętrza zostały poważnie uszkodzone.

Z lat 1947-1949 dokonano zabezpieczenia ruin kościoła przed dalszym niszczeniem. Prezbiterium przykryto sklepieniem, tworząc tym samym ściany oddzielające je od prawie całkowicie zniszczonego korpusu nawowego. Zgoda na odbudowę została udzielona 27 kwietnia 1971 roku, a rozpoczęta została po przekazaniu kościoła na własność Konferencji Episkopatu Polski oraz po wskrzeszeniu diecezji szczecińsko-kamieńskiej, co miało miejsce na mocy bulli papieskiej papieża Pawła VI 28 czerwca 1972 roku.

Projekt odbudowy sporządzili szczecińscy architekci Stanisław Latour i Adam Szymski, którzy przewidzieli rekonstrukcję oraz odbudowę świątyni w historycznym kształcie, z wyjątkiem elewacji północnej, dla której nadano nowoczesną formę. W latach 1972-1974 przeprowadzono prace budowlane pod kierunkiem proboszcza ks. Juliana Janasa.

Poświęcenie odbudowanej części chórowej miało miejsce 8 października 1972 roku, dokonał go prymas Polski, kard. Stefan Wyszyński. Tego samego dnia odbył się ingres pierwszego biskupa szczecińsko-kamieńskiego, ks. biskupa Jerzego Stroby. Poświęcenie korpusu nawowego miało miejsce nieco ponad dwa lata później, 8 listopada 1974. W uroczystej sesji Episkopatu Polski z okazji 850-lecia chrztu Pomorza Zachodniego, katedrze nadano rangę katedry przez biskupa diecezjalnego Kazimierza Majdańskiego, a uroczysta konsekracja odbyła się 31 maja 1982 roku.

W dniu 23 maja 1983 roku papież Jan Paweł II podniósł kościół do rangi bazyliki mniejszej. W tym samym roku zdobiono dziewięciogłosowe mechaniczne organy, których budowę zrealizowała firma organmistrzowska Edmunda Kamińskiego, a które zainstalowane zostały w pobliżu prezbiterium.

W dniu 11 czerwca 1987 roku bazylikę odwiedził Ojciec Święty Jan Paweł II, co stanowiło ważny moment dla wspólnoty lokalnej.

Od 1980 roku nad wyposażeniem wnętrza czuwał Roman Kostynowicz, a w jego pracy wspomagali administrator Waldemar Michałowski oraz późniejszy proboszcz Andrzej Offmański. W latach 1980-1981 dach pokryto miedzianą blachą, a w latach 1982-1983 przeprowadzono malowanie wnętrz. W kolejnych latach wstawiono witraże do sześciu okien (projekt Ireny Kisielewskiej, lata 1983-1990) oraz kolejnych trzech (projekt Wiktor Ostrzołek, lata 1990-1991). W latach 1982-1989 rozszerzono prezbiterium oraz wykonano nowe stalle i siedzisko biskupie (projekt Kazimierza Bieńkowskiego), a kaplice Najświętszego Sakramentu oraz Chrzcielna zyskały zabytkowe tryptyki.

W roku 2007 zainaugurowano przebudowę zwieńczenia wieży w celu przywrócenia jej pierwotnego kształtu. 12 stycznia 2008 roku zainstalowano na wieży nowy, strzelisty hełm, który stał się atrakcyjnym punktem widokowym. Po tej odbudowie archikatedra mierzy 110,18 m wysokości, co czyni ją drugim co do wysokości budynkiem w Szczecinie (po wieżowcu Pazim, osiągającym 113 m z masztem antenowym), a drugą najwyższą świątynią w Polsce, ustępując jedynie bazylice w Licheniu, której wysokość wynosi 141,5 m.

15 czerwca 2008 roku miało miejsce poświęcenie nowych, 66-głosowych organów, które zostały skonstruowane przez firmę Dariusza Zycha z Wołomina.

23 października 2009 roku w bazylice archikatedralnej spoczął drugi ordynariusz diecezji, pierwszy metropolita szczecińsko-kamieński, arcybiskup senior Marian Przykucki. Do czasu przygotowania krypty biskupiej, jego trumna znajdowała się w jednej z bocznych kaplic.

7 maja 2010 roku w krypcie złożono zmarłego arcybiskupa Zygmunta Kamińskiego, który zmarł 1 maja 2010 roku. A 8 października 2010 na dachu świątyni zainstalowano nową sygnaturkę, przygotowywaną od jesieni 2009. Ma ona 18 metrów wysokości.

Wyposażenie wnętrza

Prezbiterium

Prezbiterium, które zachowało swój gotycki styl, powstało w latach 1375-1387. W jego centralnej części znajduje się okazały, czworoboczny stół ołtarzowy, który został ufundowany na dziesiątą rocznicę istnienia diecezji szczecińsko-kamieńskiej w 1982 roku. Ołtarz zdobią płaskorzeźby odlane w mosiądzu, a pośrodku znajduje się wizerunek Matki Boskiej, flanked by płaskorzeźby, które przedstawiają dwunastu apostołów. Na bocznych ścianach umieszczono wizerunki postaci historycznych związanych z Pomorzem, w tym św. Ottona z Bambergu oraz św. Maksymilian Maria Kolbe, prymasa Stefana Wyszyńskiego i Jana Pawła II. Ołtarz oraz ambonę zaprojektował znany artysta, Kazimierz Bieńkowski z Warszawy.

W wschodniej części prezbiterium umieszczony został ołtarz w formie tryptyku, będący kompilacją kilku wcześniej zniszczonych. W zrekonstruowanej szafie z 1981 roku znajdują się 18 płaskorzeźb z XV wieku. Najcenniejszym dziełem jest figura Matki Boskiej z Dzieciątkiem, będąca przedstawieniem Pięknej Madonny, pochodząca z Mieszkowic. W kaplicy znajdują się również rzeźby sześciu świętych niewiast i dwóch biskupów: św. Ottona oraz św. Wojciecha. Z Żukowa pochodzą natomiast figury dziewięciu apostołów w predelli. Nad ołtarzem znajduje się późnogotycki krucyfiks z Uznamu, który pochodzi z XV/XVI wieku, przedstawiający Drzewo Życia, z widocznymi pąkami i medalionami z symbolami ewangelistów.

Kaplice

Kaplica Akademicka

W centrum Kaplicy Akademickiej umieszczono konfesjonał, a dekoracją tej przestrzeni są cztery obrazy przedstawiające Ojców Kościoła: św. Hieronima, św. Augustyna, św. Grzegorza oraz św. Ambrożego. Wszystkie obrazy, które stworzyła Małgorzata Wodejszo, są kopiami fragmentów Ołtarza Ojców Kościoła, dzieła Michaela Pachera z 1463 roku, obecnie znajdującego się w muzeum sztuki Stara Pinakoteka w Monachium. Kaplica została urządzona według wskazówek ks. infułata Romana Kostynowicza, a poświęcona przez abp Zygmunta Kamińskiego w dniu 10 października 2008 roku.

Kaplica Matki Boskiej Częstochowskiej

Pierwotnie, kaplica ta była wolnostojącą budowlą z trójbocznym zamknięciem na wschodzie. Z czasem spełniała funkcje gospodarcze, a w końcu XIX wieku przywrócono jej sakralny charakter oraz nadano neogotycki styl. W jej wnętrzu znajduje się kopia obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej, stworzona przez Annę Torwirt z Torunia, a także ogromny krucyfiks z końca XIX wieku z kościoła Chrystusa w Kamieniu Pomorskim. Witraże w oknach, autorstwa Wiktora Ostrzołka, przedstawiają tematy maryjne.

Kaplica św. Judy Tadeusza

W kaplicy poświęconej patronowi spraw trudnych i beznadziejnych znajduje się współczesny obraz tego świętego, stworzony przez Krystynę Bogdan w 2003 roku, otoczony barokową ramą z XVIII wieku. Nad obrazem umieszczono witraż, który przedstawia Michała Archanioła, św. Judy Tadeusza, św. Franciszka z Asyżu oraz św. Barbarę.

Kaplica Portowców

W Kaplicy Portowców centralnym elementem jest drewniany krzyż, który był wystawiony w czasie strajków w sierpniu 1980 roku na terenie portu morskiego na Łasztowni. Pod krzyżem znajduje się godło cechu kupców rybnych z 1693 roku, ukazujące Matkę Bożą z Dzieciątkiem i rybami. W tym wnętrzu znajdziemy również obraz Wieńczysława Mazusia, który przedstawia cudowny połów ryb, oraz współczesny (z 1990) witraż Ireny i Longina Kisielewskich, ilustrujący widok szczecińskiego portu, a także tablicę pamięci ofiar Grudnia 1970 roku przy bramie głównej stoczni szczecińskiej.

Kaplica św. Maksymiliana Kolbego

Kaplica ta poświęcona jest ofiarom niemieckich obozów zagłady. Rzeźba św. Maksymiliana, autorstwa Anny Dopierały Bomba, stoi na tle ściany z nazwami niemieckich obozów koncentracyjnych. Krata oddzielająca to miejsce od nawy przypomina ogrodzenie z drutu kolczastego z czasów obozowych.

Kaplica św. Wojciecha

Kaplica usytuowana jest na osi katedry. Znajdująca się tam współczesna szafa tryptyku zawiera figurę Matki Bożej Apokaliptycznej, pochodzi z kościoła Mariackiego w Chojnie i datowana jest na XVI wiek. Obok niej stoi figura św. Wojciecha z atrybutem wiosła. Pod ołtarzem umieszczono relikwiarz z relikwiami św. Wojciecha, natomiast nad ołtarzem znajduje się rzeźba Michała Archanioła z XVII wieku, która niegdyś zdobiła katedralną ambonę. W posadzce kaplicy wkomponowane jest wejście do krypty grzebalnej biskupów szczecińskich. Nad tą kaplicą znajduje się ogromny witraż o powierzchni 80m², ufundowany z okazji pielgrzymki papieża Jana Pawła II do Szczecina.

Kaplica Szewców

Ta kaplica pierwotnie pełniła rolę miejsca pochówku członków cechu szewców i jako jedyna zachowała oryginalny, barokowy wystrój z 1779 roku. W jej wnętrzu znajdują się szczątki ludzkie odnalezione podczas prac restauracyjnych, które miały miejsce w latach 1971-1972 oraz 2005-2006. Część kości została umieszczona w cynowym sarkofagu rodziny von Wedel z Krępcewa. Kaplicę zdobi witraż wykonany w 1998 roku przez Michała Kośmickiego według projektu Grażyny Strykowskiej.

Kaplica Miłosierdzia Bożego

W tej przestrzeni stoi nowoczesny obraz Pana Jezusa Miłosiernego, oprawiony w dziewiętnastowieczną drewnianą ramę z kościoła Chrystusa Króla w Świnoujściu. Okno kaplicy ozdabia witraż z 1992 roku, ufundowany przez Zachodniopomorski Związek Sybiraków i zaprojektowany przez ks. Jana Młyńczaka.

Kaplica Kolejarzy

W centrum współczesnego ołtarza, zaprojektowanego przez Aleksandra Sęka oraz Edwarda Rogalskiego, znajduje się rzeźba św. Katarzyny, patronki kolejarzy. Na bocznych skrzydłach ołtarza umieszczono sceny z jej męczeństwa. Witraż zaprojektowany przez Sebastiana Ratajczaka oraz wykonany przez Michała Kośmickiego w 1998 roku, przedstawia św. Katarzynę w otoczeniu świętych: Krzysztofa, Mikołaja, Stanisława Kostki i Rafała Kalinowskiego.

Kaplica Książąt Pomorskich

W tej współczesnej kamiennej kaplicy spoczywają doczesne szczątki książąt pomorskich, które wcześniej znajdowały się w sarkofagach w krypcie Zamku Książąt Pomorskich. Durante II wojny światowej krypta uległa zniszczeniu, a sarkofagi zostały uszkodzone. Po wojnie kwestie te zostały uporządkowane, a sarkofagi są obecnie eksponowane w muzeum na Zamku Książąt Pomorskich. Nad grobowcem znajduje się obraz epitafijny z około 1600 roku, a po obu stronach grobowca można zobaczyć dwie drewniane rzeźby z XVII wieku oraz konsole zdobione motywami czaszek. W oknie zamontowano witraż Ireny Kisielewskiej, przedstawiający paradny herb Gryfitów w dziewięciu polach.

Kaplica Ludzi Morza

Na jednej ze ścian kaplicy umieszczono trzy olejne obrazy Ryszarda Kiełtyki, tworzące tryptyk o nazwie Stella Maris (Gwiazda Morza). W tej samej przestrzeni znajdują się przedmioty związane z morzem i żeglugą, takie jak koło sterowe, kompas, lampy nawigacyjne oraz dzwon okrętowy. Witraż z 1992 roku, także autorstwa Michała Kośmickiego, ilustruje sceny z życia ludzi morza.

Kaplica Matki Boskiej Ostrobramskiej

To niezwykłe miejsce posiada dar papieża Jana Pawła II – kopię obrazu Matki Boskiej Ostrobramskiej, wykonaną w 1947 roku przez Łucję Bałzukiewicz. Papież przekazał ten dar podczas swojej drugiej pielgrzymki do Ojczyzny w 1983 roku. W oknie kaplicy znajduje się witraż Ireny Kisielewskiej „Mater Misericordia” (1987), prezentujący wizerunek Ostrej Bramy oraz kościoła św. Anny w Wilnie.

Kaplica Najświętszego Sakramentu

W tej kaplicy znajduje się cenny tryptyk z Ciećmierza, datowany na koniec XIV wieku. Ołtarz pierwotnie znajdował się w klasztorze norbertanek w Cerkwicy, a w polskiej archikatedrze zyskał nowe życie. W centralnej części tryptyku przedstawiona jest scena Koronacji Maryi, a poniżej Pokłon Trzech Króli. Na bokach widzimy rzeźby czterech świętych niewiast: Agnieszki, Barbary, Katarzyny oraz Doroty. Na skrzydłach umieszczono figury 12 apostołów, chociaż oryginalna polichromia niestety się nie zachowała.

Kaplica Armii Krajowej

Kaplica, dedykowana żołnierzom Armii Krajowej oraz uczestnikom powstania warszawskiego, prezentuje w centrum Pietę przedstawiającą Maryję trzymającą martwego Pomazańca. Rzeźba ta pochodzi z Lubniewic i datowana jest na przełom XV i XVI wieku. Na witrażach, będących dziełem Ireny Kisielewskiej, możemy zobaczyć patronów Armii Krajowej – św. Barbarę oraz św. Jerzego.

Kaplica Chrzcielna

Tryptyk w kaplicy został wykonany w latach 20. XVI wieku w warsztacie Clausa Berga w Lubece. Centralny punkt kompozycji zajmuje Matka Boża z Dzieciątkiem, z dwoma aniołkami trzymającymi koronę. Maryja stoi na sierpie księżyca, symbolizując zwycięstwo nad złem. Obok św. Magdaleny oraz niezidentyfikowanego świętego. Na skrzydłach tryptyku umieszczono rzeźby ośmiu świętych, a w predelli współczesne przedstawienia czterech ewangelistów. Poniżej ołtarza znajdują się relikwie św. Ottona, ofiarowane przez biskupa Bambergu w 1974 roku. Kaplicę oddziela od nawy głównej ozdobna, barokowa przegroda z drewna, pochodząca z kościoła w Stolcu.

Organy

Historia

Budowa nowych organów dla kościoła metropolitalnego została zainicjowana w 2004 roku. Zdecydowano się na stworzenie całkowicie nowego instrumentu, unikając wzorowania na wcześniej istniejącym. Firmie Dariusza Zycha z Wołomina, znanej z budowy największych organów w Polsce w bazylice licheńskiej, zlecono tę budowę poprzez przetarg. Projekt organów miał również uwzględniać witraż z 30 m², przedstawiający scenę Przemienienia Pańskiego, który znajduje się za organami. Głównym projektantem był Dariusz Zych, a montaż organów rozpoczął się w marcu 2008 roku. Po dwóch miesiącach strojenia, instrument został poświęcony 15 czerwca 2008 oraz nazwany imieniem Jana Pawła II. Na uroczystość powstały specjalnie dwa utwory – Lux et veritas (Światło i prawda) oraz Ad maiorem Dei gloriam (Na większą chwałę Bożą) autorstwa Zbigniewa Kozuba. Ostatecznie przekazanie organów do użytku miało miejsce 27 lipca 2008 roku.

Organy składają się z 66 głosów oraz 4743 piszczałek o wysokości od 11 mm do 10 m, w tym 183 rezonatorów trąbki hiszpańskiej. Cały instrument ma wysokość 10 m i waży 36 ton. Kontuar jest wyposażony w cztery klawiatury ręczne i jedną nożną. Organy mają mechaniczną trakturę oraz cztery dmuchawy, które dostarczają 80 m³ powietrza na minutę.

Dyspozycja

Manuał I	Manuał II	Manuał III	Manuał IV	Pedał
1. Principal 16′	1. Quintaton 16′	1. Bourdon 16′	1. Trompeta magna 16′	1. Subkontrabass 32′
2. Principal 8′	2. Principal 8′	2. Montre 8′	2. Trompeta real 8′	2. Principal 16′
3. Gemshorn 8′	3. Saliconal 8′	3. Gambe 8′	3. Trompeta alta 4′	3. Violonbass 16′
4. Flute harm 8′	4. Rohrflote 8′	4. Flute transvers. 8′	_	4. Subbas 16′
5. Copula 8′	5. Present 4′	5. Voix celeste 8′	_	5. Quintbass 10 2/3′
6. Nasard 5 1/3′	6. Rohrflote 4′	6. Bourdon 8′	_	6. Octavbass 8′
7. Octava 4′	7. Octava 2′	7. Octava 4′	_	7. Cello 8′
8. Spitzflote 4′	8. Waldflote 2′	8. Viole 4′	_	8. Flotbass 8′
9. Quinte 2 2/3′	9. Quinte 1 1/3′	9. Flute octaviante 4′	_	9. Choralbass 4′
10. Superoktave 2′	10. Sifflote 1′	10. Cor de nuit 4′	_	10. Mixtur 4x
11. Kornett 5x	11. Sesquialtera 2x	11. Nasard 2 2/3′	_	11. Kontraposaune 32′
12. Mixtura major 5x	12. Scharf 3x 2/3′	12. Doublette 2′	_	12. Bombarde 16′
13. Mixtura minor 4x	13. Dulcian 16′	13. Tierce 1 3/5′	_	13. Trompete 8′
14. Trompete 16′	14. Cromorne 8′	14. Fourniture 4-5x	_	14. Clairon 4′
15. Trompete 8′	_	15. Basson 16′	_	_
_	_	16. Trompette harm 8′	_	_
_	_	17. Hautbois 8′	_	_
_	_	18. Voix humaine 8′	_	_
_	_	19. Clairon 4′	_	_
_	_	Dzwony rurowe	_	_

Epitafia

W archikatedrze zgromadzono wiele zabytkowych epitafiów pochodzących z Pomorza Zachodniego, które stanowią cenny element dziedzictwa kulturowego.

Pozostałe obiekty

Tablice pamiątkowe

W szczecińskiej bazylice metropolitalnej znajduje się liczne tablice pamiątkowe, które upamiętniają ważne wydarzenia i osobistości związane z regionem. Wzdłuż kościoła umieszczono tablicę, dedykowaną trzem wybitnym szczecińskim kapitanom jachtowym: Kazimierzowi „Kubie” Jaworskiemu, Ludomirowi Mączce, znanemu jako „Ludek” oraz Jerzemu Siudem. Tablica znajduje się przy pomniku stylizowanym na kotwicę.

Inne

Bazylika archikatedralna św. Jakuba w Szczecinie to nie tylko miejsce religijnego kultu, ale również przestrzeń silnie związana z historycznymi osobistościami.

W kontekście wielkich postaci związanych z tym kościołem należy wspomnieć o Carl Loewe, niemieckim kompozytorze epoki romantyzmu, który był organistą w ewangelickiej świątyni. Jego twórczość obejmowała wiele znanych pieśni, w tym utwory takie jak „Switezmädchen” oraz „Frau Twardowska”, które powstały na podstawie słów Adama Mickiewicza. Loewe, przez 45 lat (1820-1865) dominował w życiu muzycznym Szczecina. To właśnie dzięki niemu miały miejsce ważne wykonania wielu znakomitych dzieł, takich jak Pasja według św. Mateusza oraz Pasja według św. Jana autorstwa J.S. Bacha.

Warto również przywołać fakt, że to w Szczecinie, w 1827 roku, miało miejsce prawykonanie IX Symfonii Ludwiga van Beethovena, jak również światowe prawykonanie uwertury do „Snu nocy letniej” Feliksa Mendelssohna-Bartholdy’ego, które powstało na potrzeby sztuki Williama Shakespeare’a. Warto przypomnieć, że przed luterańską świątynią stał pomnik C.Loewego, który niestety zniknął w 1945 roku. Jedynie jego neogotycki cokół, na którym obecnie znajduje się figura Maryi, przetrwał czas.

W dniu 13 lipca 2008 roku miało miejsce odsłonięcie tablicy poświęconej litewskim lotnikom, S. Dariusowi i S. Girėnasowi, które miało miejsce w bazylice. Tablica została odsłonięta przez Prezydenta Republiki Litewskiej, Valdasa Adamkusa. Piloci ci zginęli w katastrofie, która miała miejsce 17 lipca 1933 roku, kiedy ich samolot rozbił się koło wsi Pszczelnik podczas rekordowego przelotu z Nowego Jorku do Kowna, bez międzylądowań.

Dodatkowo, archikatedra św. Jakuba jest częścią Europejskiego Szlaku Gotyku Ceglanego, co podkreśla jej znaczenie w kontekście architektonicznym i kulturowym.

---

Oceń: Bazylika archikatedralna św. Jakuba w Szczecinie

---