Filip I, znany jako Pobożny, to postać historyczna, która z pewnością zasługuje na uwagę. Urodził się on 14 lub 15 lipca 1515 roku w Szczecinie, co czyni go częścią bogatej historii regionu pomorskiego. Zmarł natomiast 14 lutego 1560 roku w Wołogoszczy, gdzie spędził znaczną część swojego życia.
Był on synem Jerzego I, który pełnił funkcję księcia pomorskiego, szczecińskiego i wołogoskiego, oraz Amelii reńskiej. Rodowód ten ukazuje nie tylko jego pochodzenie, ale również rolę, jaką odegrał w historii tych terenów.
Życie i panowanie
Filip I Wołogoski był drugim dzieckiem oraz drugim synem księcia Jerzego I oraz Amelii z Palatynatu Reńskiego. Jego imię pochodziło od dziadka ze strony matki, palatyna Filipiego Wittelsbacha, u którego gościny Filip korzystał w czasie swoich studiów w Heidelbergu. Po śmierci ojca w 1531 roku objął rządy jako współwładca księstwa pomorskiego u boku stryja, Barnima IX Pobożnego.
21 października 1532 roku, w wyniku podziału księstwa, Filip stał się księciem wołogoskim, rządząc ziemiami leżącymi na zachód od Odry oraz na Rugii. W 1541 roku rozszerzył swoje władztwo o tereny położone między Tywą a Odrą, Gryfino, a także komturię swobnicką.
W dniu 13 grudnia 1534 roku Filip I oraz Barnim IX wprowadzili luteranizm jako religię państwową na Pomorzu Zachodnim podczas obrad sejmu ziemskiego w Trzebiatowie. Ta zmiana religii, choć wzbudziła opór wśród wielu uczestników, została podjęta przez książąt pomorskich w ramach przysługujących im przywilejów. Reformacja na Pomorzu Zachodnim skutkowała m.in. sekularyzacją dóbr kościelnych i powstaniem Pomorskiego Kościoła Ewangelickiego.
W 1535 roku, po zawarciu sojuszu pomorsko-saskiego, Filip poślubił Marię, córkę elektora saskiego. Pierwszym krokiem był ślub cywilny, który miał miejsce 26 lutego 1536 roku, a następnie uroczysta msza odbyła się 27 lutego w Torgau, odprawiona przez Marcina Lutra.
W 1537 roku przystąpił do związku szmalkaldzkiego, który zrzeszał protestanckich książąt w walce przeciw katolickiemu cesarzowi Karolowi V Habsburgowi. W późniejszym czasie, zarówno on, jak i Barnim IX zostali oskarżeni przez cesarza o zdradę, jednak ich winy zostały wybaczone dzięki interwencji króla Polski, Zygmunta Starego.
W trakcie swojego panowania Filip I przeprowadził liczne reformy w zarządzaniu dobrami księstwa, co znacznie zwiększyło jego dochody oraz umocniło obronność regionu, m.in. poprzez przebudowę zamku we Wkryujściu. Zainwestował również w rozwój nauki, organizując bibliotekę na zamku w Wołogoszczy oraz biorąc udział w utworzeniu Pedagogium w Szczecinie.
Książę Filip zmarł 14 lutego 1560 roku w Wołogoszczy, mając zaledwie 45 lat. Został pochowany tamże, w kościele parafialnym pod wezwaniem św. Piotra, a jego księstwo przypadło dwóm najstarszym synom: Janowi Fryderykowi oraz Bogusławowi XIII, którzy pozostali pod opieką Barnima IX Pobożnego, aż do momentu osiągnięcia pełnoletności.
Rodzina
Filip I wołogoski był mężem Marii, córki Jana, elektora saskiego oraz Małgorzaty z Anhalt. Z tego związku przyszło na świat liczne potomstwo, w skład którego wchodzili:
- Jerzy II (urodzony 13 lutego 1540, zmarły 16 listopada 1544), zmarł w wieku dziecięcym,
- Jan Fryderyk (urodzony 27 sierpnia 1542, zmarły 9 lutego 1600) – książę wołogoski i szczeciński,
- Bogusław XIII (urodzony 9 sierpnia 1544, zmarły 7 marca 1606) – książę wołogoski i szczeciński; dzierżawca Barda, Nowopola, Lęborka, Darłowa oraz Bytowa,
- Ernest Ludwik (urodzony 1 listopada 1545, zmarły 17 czerwca 1592) – książę wołogoski,
- Amelia (urodzona 28 stycznia 1547, zmarła 16 września 1580) – prawdopodobnie mniszka,
- Barnim X Młodszy (urodzony 15 lutego 1549, zmarły 1 września 1603) – książę na Darłowie, Bytowie oraz Bukowie; książę szczeciński,
- Eryk III (urodzony 22 sierpnia 1551, zmarły 12/13 grudnia 1551) – zmarł w niemowlęctwie,
- Małgorzata (urodzona 19 marca 1553, zmarła 5 września 1581) – żona Franciszka II, księcia sasko-lauenburskiego,
- Anna (urodzona 18 września 1554, zmarła 10 września 1626) – żona Ulryka III, księcia meklemburskiego na Güstrowie i Schwerinie,
- Kazimierz VII (urodzony 22 marca 1557, zmarły 10 maja 1605) – książę na Darłowie i Bytowie; książę szczeciński.
Niektóre współczesne źródła przypisywały Filipowi I oraz Marii saskiej również syna Filipa II oraz córkę Zofię, jednak wiele prac badawczych podważa takie stwierdzenia. Za potencjalnego nieślubnego syna Filipa I uważany jest Ludwik, pan na Putbus (urodzony 1549, zmarły 10 sierpnia 1594), który był synem Jerzego I oraz Anny Katarzyny, hrabianki Hohenstein na Vierraden. Nie są jednak znane szczegóły dotyczące domniemanego związku księcia wołogoskiego z Anną Katarzyną.
Genealogia
| Bogusław X urodzony 28 lub 29 maja 1454 zmarł 5 października 1523 | _ | Anna Jagiellonka urodzona 12 marca 1476 zmarła 12 sierpnia 1503 | _ | Filip Wittelsbach, elektor Palatynatu Reńskiego urodzony 1448 zmarł 1508 | _ | Małgorzata bawarska urodzona ? zmarła ? | |||||||
| _ | _ | _ | _ | _ | |||||||||
| _ | _ | _ | |||||||||||
| _ | Jerzy I pomorski urodzony 11 kwietnia 1493 zmarł na przełomie 9/10 maja 1531 | _ | Amelia reńska urodzona 25 lipca 1490 zmarła 6 stycznia 1525 | _ | |||||||||
| _ | _ | _ | |||||||||||
| _ | _ | ||||||||||||
| _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ |
| _ | Maria Saska urodzona 15 XII 1516 zmarła w okresie 5–7 I 1583 OO 26 II 1536 | Filip I Wołogoski (urodzony 14/15 VII 1515, zmarł 14 II 1560) | _ | _ | |||||
| _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ |
| _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ |
| _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ |
| Jerzy II urodzony 13 II 1540 zmarł 16 XI 1544 | Jan Fryderyk urodzony 27 VIII 1542 zmarł 9 II 1600 | Bogusław XIII urodzony 9 VIII 1544 zmarł 7 III 1606 | Ernest Ludwik urodzony 1 XI 1545 zmarł 17 VI 1592 | Amelia urodzona 28 I 1547 zmarła 16 IX 1580 | |||||
| _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ | _ |
| Barnim X Młodszy urodzony 15 II 1549 zmarł 1 IX 1603 | Eryk III urodzony 22 VIII 1551 zmarł 12/13 XII 1551 | Małgorzata urodzona 19 III 1553 zmarła 5 IX 1581 | Anna urodzona 18 IX 1554 zmarła 10 IX 1626 | Kazimierz VII urodzony 22 III 1557 zmarł 10 V 1605 | |||||
Przypisy
- U. Madsen: Philipp I. Herzog von Pommern-Wolgast. [dostęp 30.03.2012 r.]
- v. Bülow: Philipp I., Herzog von Pommern-Wolgast. [dostęp 30.03.2012 r.]
- S. Wesołowska, Szkic do dziejów szkolnictwa w Trzebiatowie od XIV wieku do czasów współczesnych, [w:] W. Łysiak (red.), Trzebiatów – historia i kultura II, s. 81.
- Inicjatorem wprowadzenia nowej religii był Jerzy I, książę pomorski, szczeciński i wołogoski. Za: J.W. Szymański, Książęcy ród Gryfitów, s. 239–240.
- Edward Rymar, Rodowód książąt pomorskich, s. 438–439.
- J.W. Szymański, Książęcy ród Gryfitów, s. 200.
- E. Rymar, Rodowód książąt pomorskich, s. 449–458, 460–464.
- E. Rymar, Rodowód książąt pomorskich, s. 464–465.
- E. Rymar, Rodowód książąt pomorskich, s. 459–460.
- Urodziny nastąpiły w nocy z 14 na 15 VII, nie wiadomo dokładnie o której godzinie, część źródeł przekazuje godzinę 2 po północy. Por. E. Rymar, Rodowód książąt pomorskich, T. II, s. 160–165 oraz E. Rymar, Rodowód książąt pomorskich, s. 438–440.
- a b c d K. Kozłowski, J. Podralski, Gryfici. Książęta Pomorza Zachodniego, s. 111.
- a b E. Rymar, Rodowód książąt pomorskich, s. 438–440.
Pozostali ludzie w kategorii "Szlachta i monarchia":
Heinrich Adrian von Borcke | Wilhelm Fryderyk Wirtemberski | Katarzyna II Wielka | Maria Romanowa (1759–1828) | Zofia pomorska (1501–1568)Oceń: Filip I wołogoski