Kościół św. Stanisława Kostki w Szczecinie

---

Początki i budowa

W 1874 roku powstał komitet organizacyjny, który został utworzony w protestanckiej parafii św. Piotra i Pawła w Szczecinie. Jego celem był zakup działki pod budowę nowego kościoła. Teren, który wybrano, znajdował się na skraju wzgórza, gdzie usytuowano cmentarz, założony w 1846 roku i wciąż istniejący do 1946 roku. W okolicy znajdował się Rynek Grabowski, dawniej znany jako Marktplatz, a współczesnie jako Plac Matki Teresy z Kalkuty, który w połączeniu z nowym kościołem stanowił centrum jednostki osadniczej Grabowo. Była to samodzielna jednostka administracyjna aż do 1900 roku, kiedy to została włączona do Szczecina.

Podjęte starania o budowę kościoła sięgają już 1843 roku. Mieszkańcy Grabowa wyrażali wolę wzniesienia nowej świątyni w miejscu dawnego klasztoru, jednak nie otrzymali potrzebnych do tego zgód. W tym czasie nabożeństwa odprawiano w sali Szkoły Nawigacji. W literaturze dotyczącej Grabowa można znaleźć nieprecyzyjne informacje, które sugerują, że już w 1855 roku powstał kościół, jednak można przypuszczać, że mowa była o kaplicy zlokalizowanej w pobliżu cmentarza.

Pierwszy projekt nowej świątyni zrealizował inspektor budowlany Hermann w 1857 roku, lecz z nieznanych przyczyn nie został on zrealizowany. W planie rozbudowy miasta z 1879 roku zaznaczono lokalizację placu pod nowy kościół. Ostateczny projekt, na podstawie którego rozpoczęto budowę, powstał w 1882 roku, a jego autorem był radca budowlany Hermann Bohl z Berlina. Następnie przystąpił do aktualizacji projektu szczeciński inspektor budowlany König. Uroczystym momentem było położenie kamienia węgielnego, które odbyło się 18 września 1888 roku. Nad całym procesem budowy czuwali inspektor König oraz technik C. Schmidt ze Szczecina. Wykonanie murarskich prac powierzono Klinge z Grabowa, a roboty ciesielskie realizował C. Gerloff.

Budowa została ostatecznie ukończona w 1890 roku, a jej uroczyste poświęcenie miało miejsce 21 maja tego samego roku. Całkowity koszt inwestycji wyniósł 200 tysięcy marek z tamtych czasów. Kościół został nazwany Friedenskirche, czyli kościołem Pokoju, a jego wnętrze wzbogacono o piękne elementy wyposażenia. Do najważniejszych należy ołtarz główny, na którym znajduje się obraz Ukrzyżowania Chrystusa oraz reliefy przedstawiające św. Piotra i Pawła. Świątynia dysponowała również chrzcielnicą wykonaną z białego i czarnego marmuru, amboną, a także organami stworzonymi przez Grüneberga.

Wnętrze zostało ozdobione polichromiami oraz cytatami z Pisma Świętego, a rzeźbiarsko-malarski wystrój zaprojektował prof. dr Friedrich Pfannschmidt. W oknach świątyni osadzono piękne witraże, natomiast w wieży zainstalowano trzy dzwony, które stały się symbolem tej neogotyckiej budowli.

Historia po 1945

W wyniku nalotów dywanowych, które miały miejsce 11 kwietnia i 30 sierpnia 1944 roku, kościół uległ znacznemu zniszczeniu. Straty wyniosły niemal 70%, co spowodowało, że runęło zwieńczenie wieży, a dach nad korpusem spalił się. Dodatkowo zawaliły się szczyty i sklepienia w wnętrzu, a całe wyposażenie zostało zniszczone. W początkowych latach po zakończeniu II wojny światowej, rozważano wręcz rozbiórkę świątyni, co wywołało sprzeciw ze strony wiernych, którzy przybyli z terenów wschodniej Polski zajętych przez ZSRR.

Koordynatorem protestów był ks. Zygmunt Bronisławski, który aktywnie walczył o zachowanie kościoła. Ostatecznie, decyzję o jego rozbiórce cofnięto w 1948 roku. Świątyni nadano imię św. Stanisława Kostki, a jej odbudowa zakończyła się 16 lipca 1949 roku, kiedy to poświęcił ją administrator apostolski, ks. Edmund Nowicki.

W latach sześćdziesiątych część wnętrza kościoła zaadaptowano na salki katechetyczne. Niestety, miało to negatywny wpływ na oryginalny design świątyni, redukując jej powierzchnię oraz wpływając na wygląd. Była to decyzja podyktowana brakiem innych pomieszczeń do prowadzenia katechizacji. W tym czasie parafia liczyła około 35 tysięcy mieszkańców, co czyniło ją największą w diecezji.

W latach 1972 – 1975 zrealizowano budowę plebanii oraz zaplecza, gdyż księża wcześniej mieszali jako sublokatorzy w okolicy. W 1982 roku zrealizowano wymianę dachu świątyni – prace dekarskie wykonał Stanisław Sołtys z Limanowej. Pomiędzy 1983 a 1985 rokiem zbudowano dom katechetyczny, co pozwoliło na przywrócenie pierwotnego wystrój wnętrza. Do 1987 roku odtworzono również oryginalne neogotyckie sklepienia.

W 1988 roku ukończono nową posadzkę, wykonaną z marmuru albańskiego, a dwa lata później, w 1990 roku, zrealizowano witraże według projektu Brunona Tode, a także zamontowano nowe ławki oraz organy. Między rokiem 1990 a 1995 trwała budowa nowych ołtarzy.

Ołtarz główny, wykonany z brązu, przedstawia procesję polskich świętych i błogosławionych do Jezusa Eucharystycznego (tabernakulum). Na ambonkach można dostrzec postacie Ewangelistów. Ołtarz Maryjny, zrealizowany jako wotum Nawiedzenia w 1990, pokazuje w centrum obraz Matki Boskiej Częstochowskiej, z prawej strony znajduje się postać Jana Pawła II, a z lewej – św. Otton, patron Pomorza. Ołtarz św. Stanisława Kostki ozdobiony jest płaskorzeźbami z brązu, na których znajdują się postacie: z prawej strony – Kardynał Stefan Wyszyński, a z lewej – ks. Jerzy Popiełuszko. Wszystkie elementy wykonane z brązu i marmuru stworzył krakowski artysta, prof. Czesław Dźwigaj.

W 1998 roku zamontowano nowe drzwi oraz drogę krzyżową, a rok 2000 przyniósł zakończenie rekonstrukcji wieży wraz z zegarem.

Pobyt Matki Teresy z Kalkuty

10 czerwca 1987 roku był to szczególny dzień, kiedy to Matka Teresa z Kalkuty odwiedziła Szczecin, goszcząc w budynku przylegającym do kościoła. To spotkanie miało kluczowe znaczenie dla lokalnej wspólnoty, gdyż po tym wydarzeniu w mieście rozpoczęły swoją działalność Siostry Misjonarki Miłości.

Wspólnota ta swoją obecnością i działalnością przyczyniła się do zwiększenia pomocy potrzebującym w regionie, a ich misja była kontynuowana przez wiele lat.

Pobliski plac, noszący imię Matki Teresy, przypomina o jej dziedzictwie i wpływie, jaki miała na Szczecin.

---

Oceń: Kościół św. Stanisława Kostki w Szczecinie

---