Brama Królewska, znana również jako Anklamer Tor lub Königstor, to istotny zabytek architektury miasta Szczecin. Zlokalizowana jest na placu Hołdu Pruskiego, w miejscu, gdzie krzyżują się ulice Jana Matejki orazpl. Żołnierza Polskiego.
Budowla ta powstała w latach 1725–1728, a jej wzniesienie miało związek z zajęciem Szczecina przez Prusy. Projektantem Bramy Królewskiej był holenderski specjalista w dziedzinie fortyfikacji, Gerhard Cornelius van Wallrawe, który jest również odpowiedzialny za przebudowę wielu innych fortów, takich jak twierdza kłodzka oraz tej w Magdeburgu.
Historia
Brama Królewska w Szczecinie, podobnie jak Brama Portowa, została wzniesiona na miejscu dawnych fortifikacji miejskich. Jej pierwsza nazwa brzmiała (niem.) Anklamer Tor, co odnosiło się do miasta Anklam, znanego w przeszłości jako Nakło nad Pianą. W roku 1806 obiekt przyjął nową nazwę, Brama Królewska (niem. Königstor). Po tragicznych wydarzeniach II wojny światowej był nazywany w różny sposób, m.in. jako Anklamska, Nakielska, czy od nazwy placu, na którym ją zlokalizowano, również zyskał miano Bramy Hołdu Pruskiego. Ostatecznie jednak przyjęto obecnie obowiązującą nazwę, stanowiącą tłumaczenie pierwotnej niemieckiej.
Obiekt ten stanowił element kompleksowego systemu pruskich fortyfikacji Szczecina, łącząc zarazem funkcje o charakterze militarnym oraz dekoracyjnym. Warto zwrócić uwagę na efektowne szczyty, które stworzył nadworny rzeźbiarz króla pruskiego Fryderyka Wilhelma I – Bartholome Damarat. W ich ornamentyce uwzględniono m.in. przedstawienia Marsa z mieczem i tarczą oraz Herkulesa trzymającego maczugę i skórę lwa. Powyżej przejazdu umieszczono bogato zdobione panoplium, które zawiera tarczę z wizerunkiem pruskiego orła, otoczoną łańcuchem Orderu Czarnego Orła, zwieńczoną królewską koroną.
W trakcie II wojny światowej, w obawie przed zniszczeniem, zdecydowano o demontażu zdobień ze szczytów bramy, które ukryto w Arkońskim Parku Leśnym. Samą bramę obsadzono bluszczem, co pozwoliło jej przetrwać okrucieństwa wojenne. Po wojnie, w roku 1957, odnaleziono zdobienia i przywrócono je na pierwotne miejsce.
W 1994 roku Brama Królewska przeszła gruntowną renowację. W przeszłości mieściła galerię sztuki, a od roku 2000 funkcjonuje tu „Brama Jazz Cafe”. Dnia 8 listopada 2017 roku w obiekcie otwarto pijalnię czekolady Wedel. Warto także wspomnieć, że Brama Królewska (Nakielska) znalazła się w rejestrze zabytków, co zapewnia jej odpowiednią ochronę (nr. rej. A-791 z 11.06.1954).
Przypisy
- a b Rejestr zabytków nieruchomych – województwo zachodniopomorskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30.09.2024 r. [dostęp 18.09.2015 r.]
- AgataA. Maksymiuk, Pijalnia Czekolady E.Wedel w Szczecinie. Kiedy otwarcie? Sprawdź!, „gs24.pl” [dostęp 24.12.2017 r.]
- Jan Iwańczuk: Brama Królewska. [w:] pomeranica.pl [on-line]. [dostęp 29.09.2016 r.]
- Przewodnik po Szczecinie, Wydawnictwo 13 muz, Szczecin 1999 r.
Pozostałe obiekty w kategorii "Zabytki":
Zamek Książąt Pomorskich w Szczecinie | Brama Portowa w Szczecinie | Stajnia książęca w Szczecinie | Baszta PanieńskaOceń: Brama Królewska w Szczecinie