Baszta Panieńska

---

Symbol miasta Szczecina

Baszta Siedmiu Płaszczy to element, który stał się niezwykle rozpoznawalnym symbolem Szczecina. Ta konstrukcja architektoniczna chętnie znajduje swoje miejsce w różnych kontekstach, w tym na godłach, flagach oraz logotypach, które reprezentują rozmaite instytucje, targi i wydarzenia związane z tym miastem.

Do niedawna, fotografia z Basztą Panieńską w tle, dodatkowo wzbogacona dźwiękiem syreny okrętowej, była utożsamiana z Telewizją Szczecin, która obecnie funkcjonuje jako jedna z regionalnych jednostek Telewizji Polskiej TVP 3. Obecność tej baszty w mediach podkreśla jej znaczenie jako emblematu, a także będącego ważnym punktem odniesienia dla mieszkańców Szczecina oraz odwiedzających to piękne miasto.

Historia

Średniowiecze

Nazwa Baszty Panieńskiej jest ściśle związana z Bramą Panieńską, która została wzniesiona w 1307 roku i prowadziła do klasztoru cysterek, datowanego na 1243 rok. Stanowi ona część średniowiecznych fortyfikacji, które powstały w XIV wieku. Mury otaczające Szczecin w okresie ich największej świetności liczyły aż 2510 metrów, z czego 610 metrów znajdowało się nad rzeka Odrą. W ramach tej monumentalnej budowli wyróżniały się cztery główne bramy: Młyńska (niem. Mühlentor), Świętego Ducha (niem. Heiligegeisttor), Pasawską (niem. Passauertor) oraz Panieńską (niem. Frauenthor).

W XV wieku bramy przeszły gruntowną przebudowę, wzbogacając je o tzw. przedbramia. Całość obwarowań biegła wzdłuż 7 okrągłych baszt, 14 kwadratowych oraz 1 sześciokątnej, a także 15 półbaszt otwartych. Na odcinku nad Odrą zlokalizowano także kilka furtek wodnych, które ułatwiały dostęp do wody. Całość otaczała fosa wodna, charakteryzująca się głębokością 30-35 łokci oraz szerokością w dnie około 57 łokci, natomiast przy górnej krawędzi jej szerokość wynosiła około 80 łokci. Warto zaznaczyć, że nieopodal umiejscowiona była Brama Panieńska, która stanowiła północne zamknięcie Starego Miasta.

Baszta w XIX wieku

W XIX wieku budowla osiągnęła 9 metrów średnicy na zewnątrz i 3,6 metra wewnątrz. Składała się z trzech kondygnacji: dolnej piwnicznej, która miała wysokość 4,7 metra, parterowej o wysokości 4,4 metra oraz pierwszego piętra o wysokości 2,5 metra. Zwieńczeniem budowli był krenelaż oraz stożkowy hełm. Do roku 1723 Baszta służyła jako miejsce odosobnienia dla skazańców. Wraz z rozbudową nowożytnych obwarowań (Fortów Leopolda, Wilhelma i Prus) mury średniowieczne zostały zniszczone w latach 1724-1740 na początku pruskiego panowania. Z biegiem czasu baszta została otoczona zabudowaniami mieszkalnymi, co sprawiło, że popadła w zapomnienie.

Na przełomie XIX i XX wieku doszło do rozbiórki górnej części baszty, aby stworzyć podwaliny pod ośmiokątne kamienice, które powstały w związku z likwidacją Fortu Leopolda oraz budową Tarasów Hakena, które dziś znane są jako Wały Chrobrego. Ta kamienica przetrwała do 1944 roku, kiedy to została zniszczona w wyniku nalotów dywanowych, co doprowadziło do zniszczenia całego Starego Miasta Szczecina. Po wojnie odbudowano ją i odsłonięto po usunięciu zniszczeń wojennych na Podzamczu. W 1954 roku Baszta została wpisana do rejestru zabytków.

Gruzy w 1948 roku

W 1964 roku obiekt zrekonstruowano i przez pewien czas pełnił różnorodne funkcje użytkowe. Był także siedzibą Chorągwi Szczecińskiej Zakonu Rycerskiego i Szpitalnego św. Łazarza z Jerozolimy.

Pochodzenie nazwy Baszty

Na miano Baszty Siedmiu Płaszczy wpłynęły liczne legendy związane z tym niezwykłym obiektem architektonicznym. Historycy wyprowadzają jej nazwę od cechu rzemieślników – krawców, którzy niegdyś przyczyniali się do utrzymania tej budowli.

Jednakże istnieje także inna, fascynująca opowieść, która dostarcza alternatywne źródło inspiracji dla tej nazwy. Legenda mówi o siedmiu płaszczach, które zostały uszyte specjalnie dla księcia Bogusława X.

---

Oceń: Baszta Panieńska

---