Syrenie Stawy

---

Historia

Na przełomie XVI wieku w północno-zachodnim rejonie Doliny Niemierzyńskiej znajdowała się owczarnia znana jako „Eckerberg” (Schäferey Eckerberg). Niestety, w 1677 roku zostało ono zniszczone w wyniku działań wojennych. Po odbudowie z czasem przekształciło się w folwark „Eckerberg” (Gut Eckerberg). W latach 1808–1813, w okresie wojen napoleońskich, na tym terenie znajdowały się francuskie baraki wojskowe.

W XIX wieku nastąpiła parcelacja gruntów, a rodzina Kuglerów stała się właścicielami części pól wzdłuż potoku Osówka, bagnistych łąk oraz otaczających lasów. W obrębie majątku „Eckerberg” (znanym również jako folwark Osowice) działał młyn Steinfurth’a, gorzelnia, cegielnia, a także kopalnia torfu. W drugiej połowie XIX wieku utworzono tu zakład wodoleczniczy, znany jako Viecksche Kaltwasserheilanstalt Eckerberg, który zajmował się hydroterapią zimną wodą i był zarządzany przez Viecka. W latach 70. XIX wieku zakład ten przeszedł w ręce Johannesa Quistorpa.

W 1890 roku miała miejsce demolka budynków mieszkalnych i gospodarczych folwarku. Dzięki wsparciu finansowemu Quistorpa teren został zmeliorowany i zagospodarowany. Właśnie wtedy powstało sanatorium fundacji im. Ernsta Moritza Arndta (Stiftung Ernst-Moritz-Arndt-Haus), mające na celu leczenie osób nerwowo chorych, a także pacjentów cierpiących na zaburzenia przemiany materii oraz osoby z uszkodzeniami rdzenia kręgowego, jak również rekonwalescentów po ciężkich schorzeniach i operacjach. W sanatorium przyjmowano wielu pacjentów, w szczególności z Berlina. Otoczenie zakładu zdobił Park Eckerberg, później przemianowany na Park des Arndt Stifts, w skład którego wchodziły różne obiekty sanatoryjno-rekreacyjne.

Personel medyczny, w tym lekarze oraz pielęgniarki, zamieszkiwał w bliskim sąsiedztwie sanatorium. Od około 1898 roku w pobliżu znajdowała się także restauracja „Lindenhof” (w polskiej wersji „Lipowy Dwór”), która oferowała stoliki na świeżym powietrzu, salę koncertową, plac zabaw oraz mini-ogród zoologiczny. Właścicielem lokalu był początkowo Johannes Quistorp, a po nim jego syn Martin.

W 1908 roku Martin Quistorp sprzedał tereny, na których obecnie znajdują się „Syrenie Stawy”, miastu za kwotę 3,5 mln ówczesnych marek. Jednocześnie przekazał nieodpłatnie „Park Quistorpa”, który obecnie nosi nazwę Park Kasprowicza. W 1927 roku w budynkach sanatorium przeprowadzono gruntowny remont, a fundacja im. Ernsta Moritza Arndta działała aż do 1945 roku.

Po II wojnie światowej jedynym zachowanym obiektem okazał się „Modrzewiowy Dwór”, razem z kilkoma zabudowaniami gospodarczymi, które niegdyś służyły personelowi sanatorium, a później pracownikom leśnym. Obiekt ten został wpisany do rejestru zabytków (nr rej. 1006 z dnia 22 lutego 1983, położenie: 53.45947, 14.508326). Pozostałe budowle, takie jak „Ernst Moritz Arndt Stift” oraz „Lindenhof”, pozostawiły jedynie nieliczne fragmenty fundamentów i murów, które są trudne do rozpoznania.

Stan wód

Według badań przeprowadzonych w 2009 roku, analiza flory bakteryjnej w wodach stawów oraz Osówki ujawniła, że są one głęboko zanieczyszczone, co jest rezultatem zasypywania ich ściekami komunalnymi. Również w okresie między 2009 a 2010 rokiem dokonano szczegółowej oceny osadów dennych gromadzących się na dnie tych stawów, aby zbadać ich stopień zanieczyszczenia oraz metody zagospodarowania, jak również ich wpływ na jakość wód powierzchniowych. Badania te były prowadzone przez Operat s.c. Szczecin w okresie od grudnia 2009 roku do czerwca 2010 roku.

Zagospodarowanie terenu

W 2010 roku stworzono koncepcję zagospodarowania terenu, która miała na celu utworzenie Ogrodu Botanicznego „Arboretum Syrenie Stawy”. W ramach tego ambicioznego projektu uwzględniono różnorodne działania, które miały znacząco wpłynąć na lokalną ekologię oraz estetykę otoczenia.

Wśród działań zaplanowanych w programie znalazły się:

• rekultywacja stawów,
• prace hydrotechniczne,
• wycinka części zadrzewienia,
• budowa nowych obiektów, w tym obiektu dydaktycznego z oranżerią, który ma powstać w miejscu historycznego sanatorium.

W projekcie przewidziano także utworzenie kolekcji roślin związanych z wilgotnymi siedliskami i wodami, a także:

• azylu dla ptaków w formie „Ptasiej wyspy”,
• platform widokowych i rekreacyjnych,
• ścieżek dydaktycznych,
• placów zabaw dla dzieci.

Projektantem tego ogrodu jest Leszek Herman, znany architekt oraz pasjonat historii Szczecina. Jest on również autorem literackim, którego publikacje, takie jak „Sedinum. Wiadomość z podziemi” (2015) oraz „Latarnia umarłych” (2018), przyciągnęły uwagę czytelników.

Część pierwotnego projektu dotyczącego zagospodarowania terenu i małej architektury została zrealizowana w lipcu 2018 roku. Powstałe wtedy Centrum Ochrony Bioróżnorodności „Syrenie Stawy” jest usytuowane w Parku Leśnym „Las Arkoński” i kosztowało 4 miliony złotych, z czego fundusze pochodziły ze wsparcia unijnego. Autorem projektu jest mgr inż. arch. Sławomir Adrabiński, a prace wykonał zespół ‒ Grupa MGM Szczecin, którym kierował.

---

Oceń: Syrenie Stawy

---