Krzysztof Warlikowski

---

Życiorys

Krzysztof Warlikowski to uznany reżyser teatralny i operowy, który ma za sobą bogate wykształcenie. Ukończył I Liceum Ogólnokształcące im. Marii Skłodowskiej-Curie w Szczecinie, a następnie studiował historię, filozofię oraz filologię romańską na Uniwersytecie Jagiellońskim. Poza tym, zdobywał wiedzę z zakresu historii teatru greckiego w prestiżowej École Pratique Des Hautes Études na Sorbonie. Dyplom reżyserski uzyskał na Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej w Krakowie, gdzie studiował w latach 1989–1993.

W 1991 roku miał zaszczyt asystować Krystianowi Lupie przy spektaklu „Malte albo Tryptyk marnotrawnego syna”, opartym na twórczości Rainera Marii Rilkego, wystawianym w Narodowym Starym Teatrze w Krakowie. W latach 1992–1993 był asystentem reżysera Petera Brooka przy przedstawieniu „Peleas – Impresje” (Impressions de Pélleas), inspirowanym operą „Peleas i Melisanda” autorstwa Claude’a Debussy’ego, w paryskim Bouffes du Nord. Współpracował też z innymi wielkimi, takimi jak Ingmar Bergman oraz Giorgio Strehler.

Warlikowski jest twórcą licznych spektakli, zarówno w kraju, jak i za granicą. Do tej pory zrealizował ponad trzydzieści inscenizacji, w tym jedenaście dramatów autorstwa Szekspira, takich jak „Hamlet” w Tel Awiwie i Warszawie, „Wieczór trzech króli” w Stuttgarcie, „Poskromienie złośnicy” w Warszawie, oraz „Burzę” i „Makbeta” w Stuttgarcie oraz Warszawie. Jego zainteresowania obejmują również dramat antyczny: ma w swoim dorobku głośne wystawienia „Elektry” Sofoklesa oraz „Bachantek” Eurypidesa. Oprócz tego nie stroni od nowoczesnych tekstów dramatycznych, takich jak prace Bernarda-Marie Koltèsa i Sarah Kane.

W 2005 roku, Warlikowski wyreżyserował uznany spektakl „Krum” Hanocha Levina, który zdobył entuzjastyczne recenzje i odniósł sukces podczas festiwalu teatralnego w Awinionie. Rok później miał premierę inscenizacji „Madame de Sade” Yukio Mishimy, zrealizowanej w Tonnel Groep w Amsterdamie. Wczesnym 2007 roku przygotował inscenizację sztuki „Anioły w Ameryce” autorstwa Tony’ego Kushnera, która zdobyła uznanie zarówno widzów, jak i krytyków, w rolach głównych występował z Jackiem Poniedziałkiem.

W 2000 roku zadebiutował jako reżyser operowy w Teatrze Wielkim w Warszawie, realizując prapremierę opery „The Music Programm” autorstwa Roxanny Panufnik. W tym samym roku zrealizował także „Don Carlosa” Giuseppe Verdiego. W kolejnych latach zajmował się m.in. „Ignorantem i szaleńcem” Pawła Mykietyna (2001), „Ubu Rexem” Krzysztofa Pendereckiego (2003) oraz „Wozzeckiem” Albana Berga (2006). Jego ostatnie operowe realizacje obejmują „Ifigenię w Taurydzie” Glucka (2006) i „Sprawę Makropulos” Janáčka (2007) w Operze Paryskiej.

W 2008 roku, jako pionier wśród polskich reżyserów powojennych, Warlikowski zrealizował na Zachodzie dzieło Wagnera. „Parsifal” wzbudził ogromne kontrowersje, szczególnie przez odniesienia do historii, co wpłynęło na odbiór wystawienia, które było przyjmowane z buczeniem, oklaskami, a także okrzykami. Skandalu dostarczyły fragmenty filmu Roberto Rosselliniego „Niemcy w roku zero”, które były rozumiane jako krytyka dzieła Wagnera w kontekście nazizmu. Mimo to, niektórzy krytycy uznali to za przewrażliwienie, doceniając inne wartości inscenizacji. Również w 2009 roku Warlikowski wyreżyserował w Operze Paryskiej „Króla Rogera” Karola Szymanowskiego.

Od 1999 roku Warlikowski jest związany z warszawskim Teatrem Rozmaitości, który później został przemianowany na TR Warszawa. W 2008 roku objął stanowisko dyrektora artystycznego Nowego Teatru w Warszawie.

Krzysztof Warlikowski jest osobą otwartą na różnorodność. Jest gejem, a jego żoną, z którą współtworzy większość spektakli, jest utalentowana scenografka Małgorzata Szczęśniak.

Najważniejsze inscenizacje

Oto lista kluczowych inscenizacji, które zrealizował Krzysztof Warlikowski, integralna postać polskiego teatru współczesnego. Jego dorobek obejmuje szereg znaczących adaptacji literackich, które zyskały uznanie w kraju i za granicą.

• Auto da fé według Eliasa Canettiego – PWST w Krakowie, Scena Szkolna (1992),
• Białe noce według Fiodora Dostojewskiego (dyplom reżyserski) – PWST w Krakowie, Scena Szkolna (1992),
• Markiza O. według Heinricha von Kleista – Stary Teatr im. Heleny Modrzejewskiej w Krakowie (1993),
• Kupiec wenecki Szekspira – Teatr im. W. Horzycy w Toruniu (1994),
• Proces według Franza Kafki – School of Drama Beit Zvi w Tel Awiwie (1995),
• Roberto Zucco Bernarda-Marie Koltèsa – Teatr Nowy w Poznaniu (1995),
• Elektra Sofoklesa – Teatr Dramatyczny w Warszawie (1997),
• Zimowa opowieść Szekspira – Teatr Nowy w Poznaniu (1997),
• Tancerz mecenasa Kraykowskiego według Witolda Gombrowicza – Teatr Powszechny w Radomiu (1997),
• Hamlet Szekspira – School of Drama Beit Zvi w Tel Awiwie (1997),
• Poskromienie złośnicy Szekspira – Teatr Dramatyczny w Warszawie (1998),
• Perykles Szekspira – Piccolo Teatro w Mediolanie (1998),
• Zachodnie wybrzeże Bernarda-Marie Koltèsa – Teatr Studio w Warszawie (1998),
• Fenicjanki Eurypidesa – Municipal Theater w Beer Szewa (1998),
• Wieczór trzech króli Szekspira – Staatstheater w Stuttgarcie (1999),
• Hamlet Szekspira – Teatr Rozmaitości w Warszawie (1999),
• Burza Szekspira – Staatstheater w Stuttgarcie (2000),
• The Music Programm Roxanny Panufnik (opera) – Teatr Wielki w Warszawie (2000),
• Don Carlos Giuseppe Verdiego (opera) – Teatr Wielki w Warszawie (2000),
• Bchantki Eurypidesa – Teatr Rozmaitości w Warszawie (2001),
• Oczyszczeni Sarah Kane – Teatr Rozmaitości w Warszawie w koprodukcji z Wrocławskim Teatrem Współczesnym (2001),
• W poszukiwaniu straconego czasu według Marcela Prousta – Schauspiel w Bonn (2002),
• Burza Szekspira – Teatr Rozmaitości w Warszawie (2003),
• Sen nocy letniej Szekspira – Théâtre National w Nicei (2003),
• Ubu Rex Krzysztofa Pendereckiego (opera) – Teatr Wielki w Warszawie (2003),
• Dybuk według Szymona Ans-kiego i Hanny Krall – Teatr Rozmaitości w Warszawie w koprodukcji z Wrocławskim Teatrem Współczesnym (2003),
• Speaking in Tongues Andrew Bovella – Tonnel Groep w Amsterdamie (2004),
• Makbet Szekspira – Staatstheater w Hanowerze (2004),
• Krum Hanocha Levina – Teatr Rozmaitości w Warszawie w koprodukcji ze Starym Teatrem w Krakowie (2005),
• Wozzeck Albana Berga (opera) – Teatr Wielki w Warszawie (2006),
• Madame de Sade Yukio Mishimy – Tonnel Groep w Amsterdamie (2006),
• Ifigenia w Taurydzie Christopha Willibalda Glucka – Opera Paryska (2006),
• Anioły w Ameryce Tony’ego Kushnera – Teatr Rozmaitości w Warszawie (2007),
• Sprawa Makropulos Leoša Janáčka – Opera Paryska (2007),
• (A)pollonia – Nowy Teatr w Warszawie (2009),
• Król Roger Karol Szymanowski – Opera Paryska (2009),
• Un Tramway według Tramwaju zwanego pożądaniem Tennessee Williamsa – Odéon-Théâtre de l’Europe (2010),
• Koniec według Nickel Stuff Bernarda-Marie Koltèsa, Procesu i Myśliwego Grakchusa Franza Kafki oraz Elisabeth Costello Johna Maxwella Coetzee – Nowy Teatr, Warszawa (2010),
• Opowieści afrykańskie według Szekspira według dramatów Szekspira Król Lear, Otello, Kupiec wenecki, powieści Coetzee Lato oraz monologów Mouawada – Nowy Teatr w Warszawie (2011),
• Kabaret warszawski inspirowany tekstem Johna van Drutena I’m a Camera oraz filmem Shortbus Johna Camerona Mitchella – Nowy Teatr w Warszawie (2013).

Najważniejsze nagrody i odznaczenia

Przyjrzyjmy się najważniejszym osiągnięciom Krzysztofa Warlikowskiego, który zasłynął jako jeden z czołowych reżyserów w Polsce oraz na arenie międzynarodowej. Jego prace zostały docenione przez liczne nagrody i odznaczenia, które świadczą o jego wyjątkowym wkładzie w kulturę teatralną.

• 1997 – Honorowy Złoty Yorick, przyznany w konkursie Theatrum Gedanense za inscenizację Zimowej opowieści Szekspira,
• 2003 – Paszport „Polityki”,
• 2003 – Złoty Yorick, nagroda Fundacji Theatrum Gedanense dla najlepszego przedstawienia szekspirowskiego sezonu 2002/2003 za dzieło Burza,
• 2003 – Nagroda Francuskiego Związku Krytyków Teatralnych za Oczyszczonych Sarah Kane, uznane za najwybitniejsze przedstawienie obcojęzyczne w sezonie 2002/2003 we Francji,
• 2003 – Laur Konrada na 6. Ogólnopolskim Festiwalu Sztuki Reżyserskiej „Interpretacje”,
• 2003 – Nagroda Sekcji Krytyków Teatralnych Polskiego Ośrodka Międzynarodowego Instytutu Teatralnego,
• 2004 – Dyplom Ministra Spraw Zagranicznych za wybitne zasługi dla promocji Polski w świecie w 2003 roku,
• 2004 – francuski Order Kawalera Kultury,
• 2007 – Nagroda im. Konrada Swinarskiego, przyznawana przez redakcję miesięcznika „Teatr” za reżyserię przedstawienia Anioły w Ameryce Tony’ego Kushnera w TR Warszawa,
• 2011 – Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”,
• 2019 – International Opera Awards w kategorii najlepsza produkcja roku,
• 2021 – Złoty Lew Biennale w Wenecji w dziedzinie teatru za „symbol postkomunistycznego teatru”.

Te honorowe wyróżnienia ukazują nie tylko znaczenie pracy Warlikowskiego, ale również jego wpływ na rozwój sztuki teatralnej zarówno w Polsce, jak i poza jej granicami.

---

Oceń: Krzysztof Warlikowski

---