Budynek Urzędu Wojewódzkiego w Szczecinie

---

Historia

W projekcie budynku brał udział berliński architekt Paul Kieschke, który był jego głównym projektantem. Po jego śmierci w 1905 roku, nadzór nad realizacją oraz kontynuacją pracy przejął Paul Lehmgrübner. Prace budowlane rozpoczęły się w 1906 roku na działce, która została zakupiona za 392 tysiące marek i miała powierzchnię 12860 m². Przed właściwymi pracami budowlanymi konieczne było przeprowadzenie licznych prac ziemnych z uwagi na ukształtowanie terenu oraz pozostałości po wcześniejszym Forcie Leopolda. Do tych działań należało m.in. zasypanie fos, wymiana torfowego podłoża, drenaż terenu oraz inne prace związane z przygotowaniem miejsca pod budowę.

Budynek posadowiono na solidnych, betonowych fundamentach, które miejscami mają głębokość aż 11 metrów poniżej poziomu ulicy. Po niemal sześciu latach intensywnych prac powstał zespół trzech monumentalnych budynków, które łączy wspólna, bogato zdobiona elewacja. Styl architektoniczny nawiązuje do niemieckiego historyzmu, w szczególności elementów północnego renesansu. Kompleks dysponuje także dwoma wewnętrznymi dziedzińcami oraz dwiema wieżami, z których jedna osiąga wysokość 72 metrów i jest zwieńczona figurką marynarza.

Wiele z pomieszczeń wewnątrz budynku ma reprezentacyjny charakter i wciąż zachowało unikalne dekoracje, w tym hol główny, klatkę schodową oraz salę konferencyjną. Gmach został oddany do użytku w 1911 roku, a centralną część zajmował urząd Rejencji Szczecińskiej. W południowej części zlokalizowano służbowe mieszkanie prezydenta rejencji, natomiast w części północnej umieszczono biura instytucji morskich, takich jak Urząd Morski, Agencja Lloyda, Policja Portowa oraz Urząd Budownictwa Wodnego.

Koszt całej inwestycji wyniósł 3.533.270 marek, a całkowita powierzchnia budowli to 19 451 m². Co ciekawe, gmach nie ucierpiał podczas nalotów na Szczecin w czasie II wojny światowej. Po wojnie stał się pierwszą siedzibą polskich władz miejskich, prowadzących działalność pod przewodnictwem Piotra Zaremby, który 30 kwietnia 1945 roku wydał rozkaz wywieszenia polskiej flagi na gmachu.

W 1985 roku obiekt został wpisany do rejestru zabytków. Z okazji stulecia istnienia, od 2011 roku, gmach jest dostępny do zwiedzania jedynie w zorganizowanych grupach, z przewodnikiem i po wyznaczonych trasach, które prowadzą zarówno przez podziemia – zawierające niezbadany, zalany przez wodę tunel w kierunku Odry, jak i wieże, w których zgromadzono kolekcję maszkaronów, przechowywaną przez Niemców w nieznanych celach. W budynku podjęto również prace restauracyjne, które mają na celu przywrócenie jego międzywojennego wyglądu, głównie przez odtwarzanie historycznej malatury zarówno na ścianach, jak i sufitach oraz sztukaterii.

Figura marynarza

Wieża południowa budynku Urzędu Wojewódzkiego w Szczecinie została zwieńczona niezwykłą figurą marynarza. Postać ta została umieszczona na wieży około 1912 roku, w okresie budowy całego gmachu. W dawnej literaturze przewodników po Polsce, figura była mylnie określana jako „średniowieczny kupiec” lub „średniowieczny kupiec-żeglarz”. Wykonana jest ona z grubej, tłoczonej blachy.

Marynarz ma imponującą wysokość 225 cm i waży około 160 kg, przy czym wnętrze figury jest puste. W prawej dłoni trzyma on kotwicę, podczas gdy w lewej, liczącej 360 cm, spoczywa stalowy maszt, na którym znajduje się wizerunek polskiego orła. Warto zaznaczyć, że pierwotnie na maszcie umieszczony był pruski orzeł, który został wymieniony na polski w latach 1945 lub 1946.

W połowie lat 70. XX wieku figura marynarza zauważalnie odchylała się od pionu, co zmusiło władze do podjęcia działań konserwatorskich. 25 maja 1975 roku marynarz został zdjęty z wieży przy użyciu śmigłowca. Podczas oględzin figury ujawniono, że ma ona aż 112 przestrzelin, pozbawioną lewą rękę oraz zmiażdżoną stopę. Szkody te najprawdopodobniej powstały w trakcie lub zaraz po wkraczaniu wojsk radzieckich do Szczecina.

Naprawy figury podjął się szczeciński ślusarz, Tadeusz Drogosz. Po zakończeniu prac renowacyjnych, 9 września 1975 roku, podjęto próbę ponownego umiejscowienia odnowionej figury na szczycie wieży, jednak ta zakończyła się niepowodzeniem z powodów technicznych. Udało się to dopiero w kolejnej próbie, przeprowadzonej 4 sierpnia 1976 roku. Po 1989 roku, w czasie transformacji ustrojowej, zmieniono również wizerunek orła, który marynarz trzymał na maszcie.

---

Oceń: Budynek Urzędu Wojewódzkiego w Szczecinie

---