Kościół św. Piotra i św. Pawła w Szczecinie

---

Historia i architektura

Początki budowli sakralnej w Szczecinie sięgają 1124 roku, kiedy to, w ramach misji chrystianizacyjnej, przybył tu Otton z Bambergu. To właśnie wtedy wzniesiono pierwszy drewniany kościół, który można uznać za najstarszy obiekt sacramentum w tym mieście. Niestety, ta drewniana konstrukcja została zniszczona podczas najazdu Duńczyków w 1189 roku.

W latach 1223–1237 na miejscu zniszczonej świątyni rozpoczęto budowę nowego kościoła, tym razem wzniesionego z cegły. W 1268 roku, biskup kamieński Hermann von Gleichen, w ramach działań związanych z rozwojem parafii Świętych Piotra i Pawła, dołączył do niej okoliczne wsie takie jak Golęcino oraz Niemierzyn.

W 1425 roku rozpoczęła się budowa nowego korpusu kościoła, inspirowanego pomorską szkołą architektury gotyckiej Heinricha Brunsberga. Zewnętrzne ściany nowej świątyni zdobiły maszkarony – twarze autentycznych mieszkańców średniowiecznego Szczecina. W 1460 wschodnia część budowli została przedłużona o dodatkowe przęsło, zakończone masywną wieżą.

W 1534 roku kościół stał się świątynią protestancką. Rok 1556 przyniósł kolejne zmiany – rozebrano wieżę, a zachodnią fasadę budynku przebudowano. W 1602 roku na budowli pojawiła się sygnaturka, która przetrwała do obecnych czasów. Niestety, w wyniku ostrzału artyleryjskiego w 1677 roku kościół doznał poważnych uszkodzeń, co wymagało odbudowy trwającej 24 lata.

Po zakończeniu odbudowy, świątynia przybrała formę budowli salowej, pozbawionej wewnętrznych filarów. W 1702 roku Hans Kamerling wprowadził tzw. pseudosklepienie, które imitowało ceglaste faktury, a w 1703 roku artysta Ernst Eichner ozdobił strop monumentalnym malowidłem. W 1817 roku podczas remontu usunięto wszelkie elementy związane z barokowym stylem.

W 1901 roku dokonano regotyzacji zachodniej fasady, a na jej szczycie zbudowano neogotycki szczyt ze sterczynami (zob.: zdjęcie).

W 1909 roku, niedaleko kościoła, powstała nowa kamienica, która zastąpiła starszy budynek parafialny. Od 1946 roku kościół należy do Kościoła Polskokatolickiego i funkcjonuje jako kościół parafialny. W 1960 roku przeprowadzono gruntowny remont budowli, a proboszczem od 1978 jest ks. inf. Stanisław Bosy, który zastąpił ks. Zdzisława Zarembę.

W 2009 roku, w podziemiach świątyni, odkryto stare pochówki, które mogą należeć do patrycjatu lub członków dynastii Gryfitów. W tym samym roku, między czerwcem a lutym 2010, przy kościele aktywność prowadził Suwerenny Zakon Rycerzy Świętej Trójcy, który to właśnie natknął się na te historyczne szczątki. Kościół został wpisany do rejestru zabytków 30 lipca 1955 roku pod nr A-803.

Wnętrze

Skarbona jałmużnicza

Na północnej stronie, na zewnętrznej ścianie kościoła, umieszczono interesującą niszę jałmużniczą, która pochodzi z pierwszej połowy XV wieku. To miejsce służy jako otwór wrzutowy do składania datków. Warto zwrócić uwagę, że po obu stronach tej niszy znajdują się dwie płyty wapienne z płaskorzeźbami, które przedstawiają patronów tej świątyni, czyli św. Piotra oraz św. Pawła. Obie płyty datowane są na koniec XIV wieku.

Plafon

Jednym z najbardziej imponujących elementów kościoła jest ogromny plafon, który ciągnie się niemal przez całą długość wnętrza budowli. Został on stworzony w 1703 roku przez artystę Philippa Ernsta Eichnera. Plafon ma formę wydłużonego prostokąta, którego wymiary wynoszą 27 x 3 metry, a jego końce są półkoliste. Obramowanie tej niezwykłej dekoracji zdobią złote liście akantu, co dodaje mu elegancji.

Malowidło na plafonie zostało wykonane w technice olejnej i składa się z trzech ze sobą powiązanych scen, w których regularnie powtarza się słowo „SANCTUS” oznaczające „święty”. Pierwsza scena, która znajduje się tuż przy wejściu do świątyni, ukazuje artystyczną wizję końca świata. Obrazuje ludzi, którzy przerażeni zbliżającymi się wydarzeniami, wznoszą ręce w górę lub padają na ziemię, pełni trwogi. W tej scenerii dostrzegamy również przerażone zwierzęta, takie jak psy czy bydło. Z ciemnego nieba spadają błyskawice oraz gorące węgle, co potęguje dramatyzm sytuacji.

W centralnej części plafonu ukazany jest tronujący Chrystus, któremu towarzyszy czterech puttów, które z obłoków spoglądają na scenę. Są one symbolem czterech stron świata, nad którymi On sprawuje władzę. Poniżej nich cztery uskrzydlone postacie z głowami lwa, orła, wołu i człowieka, wyposażone w koła z licznymi oczami, z których unoszą się wachlarzowato języki płomieni. Ta scena jest ilustracją wizji przedstawionej w Księdze Ezechiela.

Ostatnia scena uczesza rzesze ludzi, którzy adorują Baranka na Górze Synaj; niektórzy z nich grają na harfach i śpiewają na jego chwałę. Ta scena także jest odzwierciedleniem fragmentu Nowego Testamentu (Apokalipsa 14.1-3). Razem wszystkie trzy sceny tworzą spójną wizję zgodną z chrześcijańską koncepcją eschatologii, która obejmuje koniec ziemskiego świata, Sąd Ostateczny oraz szczęście zbawionych.

_	_	_
Scena I	Scena II	Scena III

Konsole

Na zewnątrz kościoła, a także wewnątrz zakrystii, zachowały się unikalne konsole, które przybierają formę główek mieszkańców średniowiecznego Szczecina różnej płci i wieku. W przeszłości konsole te stanowiły podstawy dla rzeźb, które jednak niestety nie przetrwały do naszych czasów.

_	_	_	_	_	_
_	_	_	_	_	_
_	_	_	_	_	_

---

Oceń: Kościół św. Piotra i św. Pawła w Szczecinie

---