Ulica Panieńska w Szczecinie

---

Historia

Średniowiecze

Początek ulicy Panieńskiej jest nierozerwalnie związany z historią średniowiecznej bramy miejskiej, znanej jako Brama Panieńska, która znajdowała się w okolicy współczesnych wiaduktów Trasy Zamkowej w północnym rejonie tej ulicy. Nazwa bramy wywodzi się od żeńskiego klasztoru cysterskiego, który powstał z inicjatywy Marianny, małżonki księcia Barnima I. Nazwa ulicy, prowadzącej od bramy w kierunku Starego Miasta, to Panieńska (fruwenstrate). Po roku 1245, w miejscu skrzyżowania ulicy z Rynkiem Nowym, zbudowano gmach ratusza. Od 1532 do 1697 roku w pobliżu ratusza znajdowała się waga miejska.

Po likwidacji murów obronnych

W roku 1795 nastąpiło wyburzenie starej Bramy Panieńskiej. W XVIII wieku zbudowano nowe bramy, które również nosiły tę nazwę, a sama ulica została wydłużona od gmachu klasztoru ku wałom obronnym. W okresie 1833–1835, wzdłuż tej ulicy, powstał gmach giełdy. Nowa Brama Panieńska została zniszczona w 1880 roku, a w wyniku likwidacji Fortu Leopolda w 1901 roku, ulica została przedłużona do świeżo utworzonego bulwaru Dampfschiffbollwerk.

Czas międzywojenny

W początkowych latach 30. XX wieku Ernst Lehnemann, ówczesny architekt miejski Szczecina, przygotował plan reorganizacji komunikacyjnej na Starym Mieście, mający na celu dostosowanie do rosnącego ruchu samochodowego. W ramach tego projektu przewidywano wyburzenie części kamienic przy ulicy Panieńskiej oraz poszerzenie jezdni, co uczyniłoby ją alternatywną arterią dla bulwarów nadodrzańskich. Jednak ostatecznie te plany nie znalazły realizacji.

II wojna światowa i czas powojenny

W wyniku alianckich bombardowań Szczecina w latach 40. XX wieku, wiele kamienic położonych przy ulicy uległo zniszczeniom. Po zakończeniu wojny zdecydowano o rozbiórce wszystkich budynków, z wyjątkiem ratusza oraz giełdy. Gmach giełdy planowano odbudować na siedzibę Urzędu Zatrudnienia, lecz w 1951 roku został on również rozebrany. Na odcinku między ulicą Kłodną a Kuśnierską utworzono trawniki, a przebieg ulicy uległ zmianie poprzez likwidację odcinka między bulwarem a ulicą Wyszaka, włączając jednocześnie część ulicy między Kurkową a Szewską do ciągu ulicy Mściwoja II.

W latach 50. XX wieku zespół architektów, w tym W. Furmańczyk, W. Jarzynka oraz L. Kotowski, opracował nową koncepcję zabudowy dla Starego Miasta. Zachowując częściowo dotychczasową sieć ulic, zaprojektowano osiedle niskich bloków, mających od trzech do pięciu pięter, pokrytych spadzistymi dachami. W efekcie powstał jeden z budynków z takim dachem między ulicą Kuśnierską a ulicą Kurkową. W latach 70. XX wieku, pomiędzy ulicą Środową a Rynkiem Nowym, zrealizowano budowę Hotelu Arkona, posadowionego na miejscu niedoboru północnego odcinka ulicy Kurza Stopka, co doprowadziło do jego likwidacji.

Lata 90. XX wieku i 00. XXI wieku

W latach 80. XX wieku ogłoszono konkurs na zagospodarowanie dolnej części Starego Miasta, czyli Podzamcza. Wówczas powstała spółdzielnia „Podzamcze”, która miała na celu zrealizowanie zwycięskiego projektu architektonicznego autorstwa prof. Stanisława Latoura. Zmiany polityczne oraz trudności związane z dokumentacją wpłynęły na opóźnienia w realizacji projektu. W końcu, w 1994 roku, rozpoczęto proces odbudowy Podzamcza, a na przełomie 1996/1997 przystąpiono do zabudowy wschodniej pierzei ulicy, znajdującej się u stóp zamku, między nieistniejącą ulicą Wyszaka a ulicą Kuśnierską. Odsłonięto fundamenty przedwojennych kamienic oraz poczęto ich odbudowę. Po upadku spółdzielni „Podzamcze” w 2001 roku, działki kamienic podzielono pomiędzy 27 podmiotów, co z powodu współwłasności wstrzymało dalszą budowę. Niedobór funduszy spowodował również porzucenie wykopalisk archeologicznych, które prowadzone były od 1986 roku.

W marcu 2007 roku, na licytacji komorniczej sprzedano działki po wschodniej stronie ulicy, a rok później zburzono Hotel Arkona, rozpoczynając plany budowy nowego hotelu.

Lata 10. i 20. XXI wieku

W roku 2010 zakończono budowę kamienic usytuowanych przy skarpie zamkowej. W latach 2016–2017, na obszarze byłego Hotelu Arkona, przeprowadzono badania archeologiczne, w trakcie których odsłonięto fundamenty oraz piwnice przedwojennych kamienic, wraz z brukowaną nawierzchnią północnego odcinka ulicy Kurza Stopka. W kwietniu 2019 roku rozpoczęto budowę hotelu ibis Styles, prace mają zakończyć się w 2021 roku.

Kalendarium zmian nazwy ulicy

Ulica Panieńska w Szczecinie ma bogatą historię i wiele zmian w nazwach na przestrzeni lat. Poniżej przedstawiamy kalendarium, które ukazuje kolejne etapy przemian w tytule tej ulicy.

Okres trwania	Aktualna nazwa
1309	platea dominarum
1496	fruwenstrate
1535	frouen strate
1592	Frawenstraße
1625	Fruwenstrass
1721–1945	Frauenstraße
1945–1955	ulica Syreny
od 1955 r.	ulica Panieńska

Obiekty

Istniejące

Ulica Panieńska w Szczecinie jest domem dla wielu interesujących obiektów, które odzwierciedlają różnorodność architektoniczną tego regionu. Wśród istniejących budynków znajdują się:

• blok mieszkalny przy Panieńskiej 1-3,
• kamienice z przełomu lat 90. XX wieku i wczesnych lat 00. XX wieku zlokalizowane pod adresami Panieńska 10a-20,
• kamienica przy Panieńskiej 46, powstała na początku lat 00. XX wieku,
• Baszta Panieńska przy Panieńskiej 47,
• Ratusz Staromiejski, obecnie przypisany do ulicy Księcia Mściwoja II 8, wcześniej znany jako Frauenstraße 31 przed II wojną światową.

Nieistniejące

Również ulica Panieńska ma swoją historię z obiektami, które już nie istnieją, a ich ślady można odnaleźć w opowieściach mieszkańców. Do takich budynków należały:

• Hotel Terrassen,
• Hotel Arkona, który mieścił się przy Panieńskiej 10,
• Giełda, znajdująca się pod adresem Panieńska 30.

---

Oceń: Ulica Panieńska w Szczecinie

---