Kościół Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Szczecinie-Dąbiu

---

Architektura

W dzisiejszych czasach kościół Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Dąbiu zachwyca swoim wyglądem. To trójnawowa, sześcioprzęsłowa hala, która charakteryzuje się trójbocznym prezbiterium oraz kwadratową wieżą usytuowaną na osi elewacji zachodniej. Interesującym elementem tej budowli jest wieża, która w części zawiera fragmenty ocalałych murów średniowiecznej konstrukcji z czasów sprzed pożaru. Obecnie wieża ta ma wysokość 75,6 metra.

Do roku 2008, aż do 12 stycznia, kiedy to został zainstalowany nowy hełm wieży, katedry św. Jakuba pozostawała najwyższą wieżą kościelną w Szczecinie. Warto zauważyć, że historia tego miejsca oraz jego architektura stanowią niezwykle ważny element dziedzictwa kulturowego regionu.

Historia

W 1182 roku, posiadłość znana wtedy jako Damba, została przekazana przez Bogusława I klasztorowi Cystersów w Kołbaczu. W 1260 roku Barnim I ustanowił beneficjum dla przyszłej parafii w Dąbiu. Już w 1268 roku rozpoczęto budowę kościoła pod wezwaniem Najświętszej Maryi Panny, który wykonywano z granitowych kamieni, a nad jego budową czuwał proboszcz ks. Herman.

Początkowe wzmianki dotyczące kościoła w Dąbiu sięgają początku XIV wieku. Pierwotnie była to drewniana świątynia wiejska, która w miarę rozwoju miejskiego przekształciła się w ceglano-kamienny, trzynawowy gotycki kościół halowy z wieżą oraz prezbiterium. W 1534 roku świątynię przejęli ewangelicy, co miało kluczowe znaczenie dla jej dalszej historii.

Kościół nie uniknął licznych tragedii, których wewnętrzna struktura została uszkodzona przez pożary (1540, 1592, 1652) oraz najazdy szwedzkie i zawirowania wojenne. W XVII wieku wieże zostały wzbogacone o wysoki hełm. Niestety, w 1863 roku niefortunny piorun spalił dużą część budowli.

Odbudowę kościoła przeprowadzono w latach 1864-1866, zgodnie z projektem neogotyckim architekta Karla Brechta. W tym czasie zachowano część średniowiecznych murów, jednak górne partie, prezbiterium, kaplice, filary i sklepienie zostały wzniesione od nowa.

W 1945 roku kościół doznał kolejnych uszkodzeń, w tym zniszczeniu uległo zwieńczenie wieży oraz witraże. Po zakończeniu drugiej wojny światowej, świątynia została poświęcona 12 grudnia 1945 roku. Wówczas podjęto także prace porządkowe, w trakcie których odtworzono zniszczone polichromie oraz motywy rzeźbiarskie na arkadach.

Większość dzisiejszego wyposażenia kościoła pochodzi z XIX i XX wieku. Częściowo zachował się stary drewniany krucyfiks z XVIII wieku. W okresie 1973-1976 remontowano wieżę, a w latach 1977-1981 odnawiano mury i wnętrze kościoła, przywracając blask neogotyckiego wyposażenia, w tym ołtarza, ambony, empory chórowe oraz organów.

Prace związane z remontem i budową prowadziła firma Józefa Hermanowicza z Gorzowa, natomiast regotyzację wnętrza oraz malowanie zlecono zakładowi Antoniego Juszczaka z Poznania. Całość projektów nadzorował ks. dziekan Czesław Wich. Kościół został konsekrowany 19 grudnia 1982 roku.

Wyposażenie

Ołtarz główny

Neogotycki ołtarz główny charakteryzuje się bogatą dekoracją, która została starannie zaprojektowana. Jego wimpergi zdobione maswerkami, a także kwiatony, przyciągają uwagę i są typowymi elementami tego stylu architektonicznego. Obszerną przestrzeń ołtarza zdobią również rozety i motywy czwórliścienne, które dodatkowo wzmacniają jego estetykę. W zwieńczeniach ołtarza oraz na podstawach wimperg dostrzec można rzeźby świętych, a w centralnej części znajduje się niezwykle cenny obraz „Zmartwychwstanie”, namalowany przez Carla Gottfrieda Pfannschmidta (1819-87). Ołtarz jest w harmonijnej tonacji jasnych kolorów, co podkreśla jego zgodność z resztą wystroju kościoła.

Ołtarz boczny

Neogotycki ołtarz boczny jest podzielony na trzy wyraźne sekcje. W centralnej, głównej części mieści się obraz „Trójca Święta”, autorstwa nieznanego artysty. Na skrajnych częściach umieszczono figury poszczególnych świętych. Górna część ołtarza zwieńczona jest okazałym kwiatonem, który otaczają liczne pinakle. Neogotycka rozeta zdobi centralny szczyt, natomiast całość stworzył Walenty Trzciński z Poznania w 1880 roku.

Ambona

Ambona, wykonana w tym samym stylu co ołtarz, stanowi jeden z najcenniejszych elementów kościelnego wyposażenia. Jest to obiekt intensywnie zdobiony, a szczególną uwagę przyciąga baldachim, który również zdobią pinakle oraz maswerki. Polichromowana farba olejna nadaje kazalnicy kolory, które harmonizują z innymi elementami świątyni.

Krucyfiks z XVIII w

Przykład krucyfiksu z XVIII wieku wzbogaca wnętrze kościoła i jest charakterystycznym elementem dawnej sztuki sakralnej, obok którego warto się zatrzymać, aby docenić jego walory artystyczne.

Organy

W 1866 roku, szczeciński organmistrzBarnim Grüneberg stworzył i zainstalował organy, wyposażone w 26 głosów o mechanicznej trakturze, oznaczone symbolem opus 87. Dziś instrument niestety cierpi na skutek licznych niewłaściwych napraw, które doprowadziły do uszkodzenia mechanizmu. W wyniku tych zmian, dyspozycja instrumentu została częściowo zmieniona, a część manubrii jest trwale odłączona lub zablokowana. W związku z tym, organy wymagają gruntowego remontu; wiele głosów nie jest w dobrym stanie, a instrument jest wyraźnie rozstrojony. Przywrócenie organów do pełnej sprawności to zadanie, które wiąże się z dużym nakładem pracy i środków finansowych.

Organy zastały umieszczone na emporze organowej, a ich neogotycki prospekt jest ozdobiony polichromiami, które idealnie współgrają z wystrojem chóru oraz reszty kościoła. Dodatkowo, bogato zdobione, pozłacane ornamenty oraz figuracyjne gzymsy podkreślają walory estetyczne instrumentu. Ważnym elementem tego prospektu są liczne pinakle oraz motywy trójliści i czteroliści, które w sposób wyraźny podkreślają neogotycki charakter organów. Prospekt składa się z trzech rozet, tworząc harmonijną całość.

Dyspozycja instrumentu

Manuał I	Manuał II	Pedał
Hauptwerk	Oberwerk	_
1. Bordun 16′	1. Quintaton 16′	1. Violonbass 16′
2. Principal 8′	2. Geigen Principal 8′	2. Subass 16′
3. Hohlfloete 8′	3. Rohrfloete 8′	3. Octavbass 8′
4. Gedackt 8′	4. Salicional 8′	4. Gedacktbass 8′
5. Viol di Gamba 8′	5. Aeoline 8′	5. Octave 4′
6. Gemshorn 4′	6. Vox Celeste 8′	6. Posaune 16′
7. Octave 4′	7. Octave 4′	_
8. Quinte 2 2/3	8. Flauto Amabile 4′	_
9. Octave 2′	9. Flageolet 2′	_
10. Cornett 3 fach.	_	_
11. Mixtur 4 fach.	_	_

---

Oceń: Kościół Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Szczecinie-Dąbiu

---