Bazylika św. Jana Chrzciciela w Szczecinie

---

Historia

W roku 1722, po zmianie władzy w Szczecinie, który przeszedł pod kontrolę Prus, król Fryderyk Wilhelm I ogłosił równe prawa dla wszystkich mieszkańców, niezależnie od wyznania. W tym czasie pierwsze msze katolickie miały miejsce na zamku Książąt Pomorskich, co było istotnym krokiem ku integracji katolików w luterańskim środowisku. Niedługo po tym, zorganizowano pierwszą gminę katolicką, która powstała na Łasztowni. Przekształciła się ona w rzymsko-katolicką parafię w 1805 roku, będącą pod jurysdykcją biskupa wrocławskiego.

W 1821 roku papież Pius VII podpisał bullę papieską De salute animarum, która ustalała pozycję Kościoła katolickiego w Prusach. Krótko potem powstała berlińska delegatura diecezji wrocławskiej, a liczba katolików w rejonie Szczecina wynosiła wówczas około dwóch tysięcy. Wzrost tej liczby był rezultatem napływu Polaków, którzy osiedlali się na Pomorzu.

W 1888 roku katolicka parafia w Szczecinie nabyła działkę, na której miał stanąć nowy kościół. 24 maja 1888 roku nastąpiło położenie kamienia węgielnego, a konsekracja kościoła miała miejsce 30 września 1890 roku. Architektem projektu był Engelbert Seibertz z Berlina. Poświęcenia dokonał arcybiskup wrocławski, ks. kard. Jerzy Kopp (Georg von Kopp). Do 1931 roku, gdy poświęcono kościół Chrystusa Króla na Łasztowni, św. Jana Chrzciciela pozostawał jedyną świątynią rzymskokatolicką w Szczecinie.

Wśród wiernych znajdowali się Polacy, którzy do 1914 roku mieli swojego wikariusza, ks. Wojdasa. Co czwartą niedzielę odprawiano tu nabożeństwa w języku polskim. Niestety, w 1944 roku kościół ucierpiał podczas bombardowań; zniszczono dach, hełm wieży oraz dzwonnicę, a także sklepienia. W czasach II wojny światowej miała miejsce brutalna akcja Gestapo pod nazwą Fall Stettin, podczas której zginęło trzech księży, a wielu wiernych zostało aresztowanych.

Po zakończeniu wojny, 6 maja 1945 roku, pierwszą mszę odprawił ks. Florian Berlik (TChR) w kaplicy obok kościoła. W latach 1947-1948 świątynia została częściowo odbudowana i funkcjonowała jako rektoralny i akademicki kościół. Od 1954 roku stał się kościołem parafialnym dla parafii św. Jakuba Apostoła, a od 5 marca 1974 pełni rolę parafialnego kościoła parafii św. Jana Chrzciciela.

W latach 1960–1961, za rządów proboszcza Juliana Janasa, wnętrze kościoła wzbogacono o tryptyk autorstwa Anny i Leonarda Torwirtów, przedstawiający Matkę Bożą z Dzieciątkiem, św. Jana Chrzciciela oraz św. Jakuba i św. Wojciecha, a także św. Ottona. Obraz ten miał zostać przeniesiony do kościoła św. Jakuba, który wówczas był w ruinie. W bocznym ołtarzu umieszczono kopię Cudownego Obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej, również wykonaną przez Torwirtów. W latach 1986–1987, z inicjatywy proboszcza Ireneusza Antkowiaka, zrekonstruowano wieżę kościoła, a ten sam duchowny zbudował obok świątyni budynek plebanij no-katechetyczny.

Wyposażenie

Warto zwrócić uwagę na niezwykłe elementy architektoniczne, które zdobią bazylikę. Na narożnikach oraz portalach kościoła umieszczone są metalowe rzygacze w kształcie smoków z skrzydłami. Wnętrze kościoła zaskakuje również malowidłami, które przedstawiają czterech ewangelistów, znajdującymi się na sklepieniu kruchty.

Ołtarz główny, poświęcony Matce Bożej Królowej Polski, pochodzi z lat 1960–1961 i jest przykładem powojennego wyposażenia. Z oryginalnych elementów, które udało się zachować, wyróżniają się neogotyckie ołtarze boczne, ambona oraz witraże. W lewej nawie bocznej znajduje się tablica upamiętniająca 111 parafian, którzy zginęli w czasie I wojny światowej, z czego wiele nazwisk ma polskie korzenie. W roku 1994 w lewym skrzydle transeptu umieszczono dwujęzyczną, polsko-niemiecką tablicę, poświęconą aresztowanym przez gestapo duchownym katolickim ze Szczecina, którzy w 1942 roku zostali zamordowani.

W 2008 roku papież Benedykt XVI nadał kościołowi pw. św. Jana Chrzciciela w Szczecinie tytuł bazyliki mniejszej, co podkreśla jego znaczenie w skali nie tylko lokalnej, ale także ogólnokrajowej.

Organy

Organy, które znajdują się w bazylice, zostały wybudowane w 1974 roku przez firmę Zygmunta Kamińskiego z Warszawy. W tym samym roku instrument został przekazany Zamkowi Książąt Pomorskich jako dar od mieszkańców Szczecina. Organy zainstalowano w sali Bogusława X, gdzie miały służyć do koncertów i uroczystości.

W 2014 roku organy zostały zdemontowane w związku z planowanym modernizowaniem północnego skrzydła zamku. Wcześniej, w 2013 roku, prof. Andrzej Chorosiński przeprowadził ekspertyzę techniczną, która wskazała na konieczność gruntownego remontu instrumentu. Koszt modernizacji szacowano na od 450 do 700 tys. złotych. Zmusiło to dyrekcję zamku do podjęcia decyzji o budowie nowego instrumentu, który byłby jednocześnie odtworzeniem historycznych organów Grüneberga z prospektem, ulokowanych w zmodernizowanej sali koncertowej. Stare organy zostały przekazane kurii diecezjalnej jako dar z okazji 1050. rocznicy chrztu Polski. Po przetransferowaniu zainstalowano je z powrotem w bazylice pw. św. Jana Chrzciciela, zastępując poprzedni instrument autorstwa Władysława Kaczmarka.

Dyspozycja instrumentu:

Manuał I	Manuał II	Manuał III	Pedał
1. Flet kryty 8’	1. Kwintaton 16’	1. Burdon 16’	1. Pryncypał 16’
2. Kwintadena 4’	2. Pryncypał 8’	2. Suavial 8’	2. Subbas 16’
3. Sesquialt. 2 2/3’+1 3/5’	3. Flet rurk. 8’	3. Salicet 8’	3. Oktawa 8’
4. Pryncypał 2’	4. Oktawa 4’	4. Pryncypał 4’	4. Flet 8’
5. Kwinta 1 1/3’	5. Flet kryty 4’	5. Róg nocny 4’	5. Dolcan 4’
6. Cymbel 2’×	6. Oktawa 2’	6. Nasard 2 2/3’	6. Locatio 5×
7. Vox humana 8’	7. Mixtura 5×	7. Flet leśny 2’	7. Puzon 16’
_	8. Cornet 4×	8. Tercja 1 3/5’	8. Clairon 4’
_	9. Fagot 16’	9. Flet 1’	_
_	10. Trąbka 8’	10. Mixtura 5×	_
_	_	11. Cymbel 3×	_
_	_	12. Szałamaja 8’

---

Oceń: Bazylika św. Jana Chrzciciela w Szczecinie

---