W sercu Szczecina, przy ulicy Świętego Ducha 4, znajduje się zabytkowy budynek o bogatej historii, który przez wiele lat pełnił funkcję stacji transformatorowej. Obiekt ten, znany niegdyś jako Umformerwerk Heiligegeiststraße, a później jako rozdzielnia energii elektrycznej „Krzysztofa” w latach 1945–1970, jest świadkiem przemian, które zaszły w mieście.
Usytuowanie tego budynku w obrębie Starego Miasta oraz w dzielnicy Śródmieścia czyni go wyjątkowym elementem lokalnej architektury oraz dziedzictwa kulturowego. Od 2013 roku, obiekt zyskał nowe życie, stając się siedzibą centrum sztuki współczesnej „Trafostacja Sztuki”.
Dzięki swojemu unikalnemu charakterowi i znaczącej roli w kulturalnym pejzażu miasta, budynek przy ul. Świętego Ducha 4 jest miejscem, które warto odwiedzić podczas spacerów po Szczecinie.
Historia
Przed II wojną światową
W końcowych dekadach XIX wieku Szczecin przeżywał intensywny rozwój w zakresie budowy infrastruktury elektroenergetycznej na prąd stały. Właściciel pierwszej elektrowni w mieście, Ernst Kuhlo, nabył w 1889 roku działkę nr 46, znajdującą się przy Rosengarten, dzisiejszej ulicy Podgórnej. Prace nad rozbudową sieci rozdzielczej prądu stałego rozpoczęły się 21 października 1911 roku, kiedy to wyburzono Dotychczasowy Dom Poprawy (Zuchthaus) i przystąpiono do budowy nowego obiektu, który miał na celu zainstalowanie urządzeń transformujących prąd przemienny na prąd stały. To właśnie te zmiany były kluczowe dla zasilania transportu tramwajowego w mieście. Zakończenie tych prac miało miejsce w 1913 roku.
Lata 1945–2008
Po zakończeniu II wojny światowej stacja transformatorowa kontynuowała swoją działalność, zmieniając jednak nazwę na Rozdzielnia energii elektrycznej „Krzysztofa”, co nawiązywało do przeszłości ulicy Świętego Ducha. Niestety, w 1970 roku obiekt został wyłączony z eksploatacji i przekazany w zarząd spółdzielni inwalidów „Selsin”. Brak odpowiedniego utrzymania doprowadził do jego stopniowego zniszczenia. W 1976 roku rozważano jego zburzenie, jednak w 1984 roku budynek został wpisany do rejestru zabytków, co stwarzało nadzieję na jego ochronę, lecz nie wprowadzono żadnych znaczących modernizacji. Po przeniesieniu własności do miasta w 1987 roku, obiekt miał jeszcze jedną próbę adaptacji na potrzeby kulturę, lecz brak działań mówiących o remoncie sprawił, że budynek znów trafił w ręce prywatne. W końcu w 2008 roku zapadła decyzja o przywróceniu nieruchomości do zarządu miasta.
Po 2008 r.
W 2011 roku kontynuowano prace związane z adaptacją zniszczonego budynku na nową instytucję kulturalną. Remont został zaplanowany przez Studio A4, a jego realizację powierzono firmie Erbud. W ramach prac dokonano usunięcia samosiejek, oczyszczenia cegieł oraz wymiany starych okien. Dodatkowo dokładnie odtworzono detale elewacyjne, położono nowe tynki oraz zainstalowano nową stolarkę okienną, a także zabezpieczono dach nowym pokryciem. Koszt całej inwestycji, która zakończyła się w 2013 roku, wyniósł około 16 milionów złotych, z czego 6 milionów pochodziło z funduszy Unii Europejskiej. Ostatecznie budynek zyskał nowe przeznaczenie, obejmujące przestrzeń wystawową, sale konferencyjne oraz biura, a także kawiarnię.
Przypisy
- O Trafo — TRAFO | TRAFOSTACJA SZTUKI [online], trafo.art [dostęp 17.12.2020 r.]
- Szlakiem niedocenianych zabytków. Spacer ulicą św. Ducha [ZDJĘCIA] Trafostacja [online], szczecin.wyborcza.pl [dostęp 17.12.2020 r.]
- Budynek przy ul. św. Ducha z wyróżnieniem Zabytku Zadbanego [online], szczecin.wyborcza.pl [dostęp 17.12.2020 r.]
- Elektrownia przy ulicy Świętego Ducha – Encyklopedia Pomorza Zachodniego - pomeranica.pl [online], encyklopedia.szczecin.pl [dostęp 17.12.2020 r.]
- Tadeusz T. Białecki, Encyklopedia Szczecina : wydanie jubileuszowe z okazji 70-lecia polskiego Szczecina, Szczecin: Szczecińskie Towarzystwo Kultury, 2015, s. 1109, ISBN 978-83-942725-0-0, OCLC 924941684 [dostęp 17.12.2020 r.]
- Rusza przebudowa budynku starej transformatorowni • Szczecin, wydarzenia, opinie, forum [online], Szczecin, wydarzenia, opinie, forum, 04.06.2011 r. [dostęp 17.12.2020 r.]
Pozostałe obiekty w kategorii "Budynki przemysłowe i magazynowe":
Elektrownia Pomorzany | Elektrownia Szczecin | Dąbie (zajezdnia autobusowa) | Pogodno (zajezdnia tramwajowa) | Stara Rzeźnia w Szczecinie | Klonowica (zajezdnia autobusowa) | Bosman Browar Szczecin | Fabryka Mechanizmów Samochodowych „Polmo” | Fabryka Papieru „Szczecin-Skolwin”Oceń: Budynek przy ul. Świętego Ducha 4 w Szczecinie