Pomorzany (Szczecin)

---

Położenie

Pomorzany w Szczecinie można określić jako obszar o zróżnicowanej topografii. Podzielone są one na dwie główne części: część usytuowaną na wzniesieniu, gdzie szczyt osiąga 39 metrów nad poziomem morza, obejmując osiedla: zachodnie Wzgórze Hetmańskie oraz wschodnie, czyli Pomorzany właściwe. Z kolei druga część tego obszaru leży na nizinie, sąsiadując z rzeką.

Granice pomiędzy tymi osiedlami wyznaczają tory kolejowe, które łączą dworzec Szczecin Główny ze stacją Szczecin Gumieńce. Po II wojnie światowej Pomorzany doświadczały długiego okresu niskiej gęstości zaludnienia. Rozwój tego obszaru rozpoczął się pod koniec lat 60. XX wieku, szczególnie w części wschodniej. Wzgórze Hetmańskie zyskało na znaczeniu w latach 70. i 80. XX wieku, kiedy to powstały nowe osiedla.

Obszar Pomorzan graniczy z różnymi innymi lokalizacjami:

• na północy z osiedlami Turzyn oraz Nowe Miasto,
• na wschodzie z Międzyodrze-Wyspą Pucką, oddzieloną przez Odrę Zachodnią,
• na południu z gminą Kołbaskowo oraz wsią Ustowo,
• na zachodzie z osiedlem Gumieńce.

Nazwa

Nazwa dzielnicy została stworzona w oparciu o niemiecki odpowiednik. Proces ten polegał na podmianie członu „dorf” formantem „any”. Niemiecka forma „Pommerensdorf” stanowi przykład nazwy topograficznej, ponieważ jest tworzona z elementu „Pommern” (w języku polskim znanego jako „Pomorze”) oraz „Dorf” oznaczającego „wieś”, co w tłumaczeniu brzmi jako „Pomorska Wieś”.

Takie nazewnictwo sugeruje, że w danej miejscowości osiedliła się ludność pomorska lub też że wieś została założona przez kolonistów niemieckich, podkreślając interaktywność i wymianę kulturową w regionie pomorskim.

Historia

Północna część Pomorzan, znana przed rokiem 1945 jako Pommerensdorfer Anlagen, została formalnie włączona do granic Szczecina w 1865 roku. Oprócz tego, południowa część tego obszaru weszła w skład miasta w czasie tworzenia Wielkiego Szczecina, co miało miejsce w 1939 roku.

Ważnym wydarzeniem w historii komunikacji kolejowej w Pomorzanach było przejechanie pierwszego pociągu 15 sierpnia 1843 roku, co związało Berlin z Szczecinem. Kolejne inwestycje kolejowe miały miejsce w 1898 roku, kiedy to nawiązano połączenie między Szczecinem Głównym a Policami, które obsługiwało przystanek “Szczecin Pomorzany” (dawniej „Stettin-Pommerensdorf”). Ta linia została wydłużona do Trzebieża Szczecińskiego w 1910 roku, jednak jej działalność zakończono 1 października 2002 roku.

W 1899 roku otworzono także wąskotorową linię do Casekow w Niemczech, z końcową stacją „Pommerensdorf Kleinbahnhof”, która została zlikwidowana w 1945 roku w wyniku przecięcia granicą państwową. W roku 1931 powstała kolejna linia, będąca odnoga od Szczecina Głównego do Gumieńców, prowadząca do nieużywanej obecnie stacji „Szczecin Wzgórze Hetmańskie”, gdzie znajduje się również lokomotywownia EZT. Ostatnia linia, która powstała pięć lat później, łączyła Szczecin z Dąbiem, przechodząc przez południowe Międzyodrze. Tym sposobem Pomorzany stały się znaczącym węzłem kolejowym w mieście.

Od połowy XIX wieku, przy dzisiejszych ulicach Chmielewskiego i Tamie Pomorzańskiej, na terenie Pomorzan zainstalowanych zostało wiele zakładów przemysłowych. W tym czasie powstały dwa browary: Bergschlos oraz Bohrish (dzisiejszy Bosman), a także gazownia, elektrownia, oczyszczalnia ścieków, fabryka Didiera produkująca wyroby szamotowe, a także zakład mydlarski oraz świec, a także ogromna fabryka produktów chemicznych przy ulicy Szczawiowej. Wszystkie te miejsca ucierpiały z powodu II wojny światowej.

Po zakończeniu wojny, część zakładów wznowiła swoją produkcję i działalność po odbudowie. Inne, które nie były w stanie się odbudować, pozostawiły po sobie jedynie fragmenty budynków, jak było w przypadku browaru Bergschlos, fabryki Didiera czy zakładu mydła. Dziś niektóre z tych poszczególnych budowli służą różnym firmom lub przekształcone zostały w magazyny.

Gospodarka

W obszarze gospodarki Pomorzan w Szczecinie znajduje się wiele istotnych obiektów przemysłowych oraz usługowych, które przyczyniają się do lokalnego rozwoju. Pomimo różnorodności branż, szczególną uwagę należy zwrócić na kilka kluczowych przedsiębiorstw.

• „Bosman” Browar Szczecin, który obecnie funkcjonuje jako część spółki Carlsberg Polska, jest znanym producentem piwa w regionie, dumnie kontynuującym tradycje browarnicze Szczecina,
• Elektrownia Pomorzany, która jest częścią Zespołu Elektrowni Dolna Odra, zapewniając źródło energii dla mieszkańców i przemysłu regionu,
• Lokomotywownia Szczecin Wzgórze Hetmańskie staje się kluczowym punktem dla transportu kolejowego, co wpływa na mobilność w regionie,
• Mechaniczno-biologiczna oczyszczalnia Ścieków „Pomorzany” działa z myślą o ochronie środowiska, prowadząc gospodarkę osadową w Szczecinie, co jest niezbędne dla zachowania czystości wód,
• Zakład Gazowniczy dostarcza energię gazową do gospodarstw domowych oraz przedsiębiorstw, co jest istotne dla codziennego życia mieszkańców,.

Wszystkie te elementy tworzą razem dynamiczny obraz przedsiębiorczości Pomorzan, gdzie tradycja spotyka się z nowoczesnością, a lokalna gospodarka rozwija się w zgodzie z potrzebami mieszkańców i rynku.

Samorząd mieszkańców

Rada Osiedla Pomorzany składa się z 21 członków. Warto zaznaczyć, że w wyborach, które odbyły się 20 maja 2007 roku, nie doszło do głosowania na kandydata ze względu na ich niewystarczającą liczbę. Pomimo przedłużenia terminu zgłaszania kandydatów o 3 dni, sytuacja ta pozostawała niezmienna. W końcu, zgodnie z ordynacją wyborczą, 21 zarejestrowanych kandydatów zostało uznanych przez miejską komisję wyborczą za wybranych członków rady osiedla.

Co ciekawe, w wyborach do rady osiedla, które miały miejsce 13 kwietnia 2003 roku, w głosowaniu wzięło udział 628 mieszkańców, co przekłada się na frekwencję wynoszącą 3,22%. Samorząd osiedla Pomorzany został powołany do życia w 1990 roku, co oznacza kilka dekad aktywnego zaangażowania mieszkańców w lokalne sprawy.

Komunikacja

W obszarze Pomorzan można znaleźć pętlę tramwajową oraz autobusową, które pełnią istotną rolę w codziennym transporcie mieszkańców. Pętla tramwajowa Pomorzany obsługuje kilka ważnych linii, w tym 3, 4, 6, 11 i 12. Z kolei pętla autobusowa Pomorzany Dobrzyńska obejmuje linie 53, 524 oraz 528, co umożliwia łatwy dostęp do innych części Szczecina.

Do najważniejszych dróg na tym terenie należą: Milczańska, al. Powstańców Wielkopolskich, Mieszka I, Budziszyńska oraz Chmielewskiego. Te ulice ułatwiają komunikację zarówno wewnątrz osiedla, jak i z innymi dzielnicami miasta.

Widokowe punkty znajdujące się w okolicach ciągu ulic Tama Pomorzańska i Szczawiowa oddzielają niżej położoną część Pomorzan od reszty osiedli. Można tam delektować się ładnymi widokami na pobliskie tereny, co dodatkowo uprzyjemnia to miejsce mieszkańcom i przyjezdnym.

Dodatkowo, nad Odrą można zobaczyć przystań żeglarską, która stanowi atrakcję dla pasjonatów wodnych sportów oraz rekreacji. Wszystko to sprawia, że Pomorzany nie tylko są dobrze skomunikowane, ale i oferują ciekawą przestrzeń do aktywnego spędzania czasu.

Oświata

W Pomorzanach w Szczecinie szeroka oferta edukacyjna obejmuje szereg placówek, które wspierają rozwój młodzieży na różnych poziomach kształcenia.

• Szkoła Podstawowa nr 20, zlokalizowana przy ulicy Dobrzyńskiej, oferuje uczniom różnorodne programy edukacyjne,
• Szkoła Podstawowa nr 55 przy ulicy Orawskiej, znana również jako „Błękitna”, wcześniej funkcjonowała jako Zespół Szkół Ogólnokształcących nr 3, w skład którego wchodziła M. Podstawowa nr 55 oraz Liceum Ogólnokształcące nr X,
• Katolicka Szkoła Podstawowa im. Świętej Rodziny przy ulicy Budziszyńskiej, która wcześniej była Gimnazjum nr 17 oraz Liceum Ogólnokształcącym nr 23,
• Liceum Ogólnokształcące nr 16 przy ulicy Dunikowskiego, w przeszłości znane jako Gimnazjum nr 9 oraz Szkoła Podstawowa nr 30,
• Biblioteka Główna Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego, która do niedawna pełniła funkcję klubu kultury studenckiej oraz kina „Trans”.

Te instytucje edukacyjne w Pomorzanach stanowią istotny element społeczności lokalnej, promując wiedzę i kulturę wśród młodych mieszkańców.

Służba zdrowia

W Szczecinie znajduje się Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny Nr 2 PUM, który wcześniej funkcjonował jako Szpital Kliniczny Nr 2 Pomorskiej Akademii Medycznej.

Wspólnoty religijne

W Pomorzanach, dzielnicy Szczecina, można znaleźć różnorodne wspólnoty religijne, które mają swoje unikalne miejsca kultu. Poniżej przedstawiamy wybrane obiekty:

• Kościół Matki Bożej Jasnogórskiej, usytuowany w odrestaurowanej wieży ciśnień z 1865 roku, stanowi interesujący przykład architektury i historii regionu,
• Kościół św. Maksymiliana Kolbego, sięgający XV wieku, został pieczołowicie odbudowany w latach 70-tych, co nadało mu nowy blask,
• Kościół św. Józefa Oblubieńca NMP, który również przyciąga wiernych i turystów swoją architekturą i duchowym znaczeniem.

---

Oceń: Pomorzany (Szczecin)

---