Aleja Papieża Jana Pawła II w Szczecinie

---

Historia

Przed II wojną światową

W 1864 roku szczeciński urbanista James Hobrecht stworzył szczegółowy plan zagospodarowania terenów po likwidacji fortu Wilhelma, który znajdował się w rejonie obecnego placu Grunwaldzkiego, jak również na terenach rozparcelowanego majątku Friedrichschof, usytuowanego na północ od fortu. Hobrecht zakończył swój projekt w 1874 roku, wprowadzając układ wielobocznych placów z ulicami promieniście się rozchodzącymi. Najważniejszą z nich miała być ulica określana roboczo jako numer 30. Początkowo planowano nadanie jej nazwy Lindenstraße, nawiązując do podobnie zlokalizowanej ulicy w Berlinie. Ostatecznie jednak w 1877 roku nadano jej imię cesarza Wilhelma I Hohenzollerna, jako Kaiser-Wilhelm-Straße.

Zgodnie z projektem zabudowy śródmieścia z 1880 roku, ulica miała rozpoczynać się przy Königsplatz, przebiegać przez kwadratowy Kaiser-Wilhelm-Platz, a następnie na skrzyżowaniu z Deutsche Straße prowadzić przez wieloboczny Ludwigplatz i K. Platz w obszarze Quistorpaue. Przewidziano szeroki pas pod przyszłe poszerzenia drogi, w tym charakterystyczne przedogródki pomiędzy jezdniami a zabudowaniami w północnej części ulicy.

Rewizja nazwy i przebiegu ulicy miała miejsce w 1882 roku, kiedy to zmieniono ją, by określić ostatecznie szerokość. Część na południe od placu Grunwaldzkiego, ówczesnego Wilhelm-Platz, została zaplanowana o szerokości 48 metrów, obejmując chodniki dla pieszych oraz jezdnie. Część północna wyglądała nieco inaczej, z pasem o szerokości 59 metrów, gdzie przed budynkami umieszczono przedogródki, głównie dla mieszkańców.

W latach 1886-1888 przy tej ulicy powstał reprezentacyjny gmach König-Wilhelms-Gymnasium, zaprojektowany przez Richarda Rönnebecka (dzisiaj rektorat Uniwersytetu Szczecińskiego). W następnym dziesięcioleciu rozpoczęto zabudowę przyległych kwartałów wielokondygnacyjnymi kamienicami, takich jak eklektyczna kamienica nr 42 z 1898 roku.

W roku 1914 na narożniku Kaiser-Wilhelm-Straße i Preusische Straße wzniesiono gmach Finanzamt Stettin Nord. Proces zabudowy ulicy zakończono zasadniczo w 1924 roku, a powstałe budynki cechowały się luksusowym stylem, bogato dekorowanymi elewacjami oraz incydentalnymi głębokimi balkonami, wykuszami i wieżyczkami. W latach 1924-1927 na północnym końcu ulicy powstał w kilku etapach neobarokowy budynek, zaprojektowany przez Georga Steinmetza, aktualnie siedziba Urzędów Miasta Szczecina.

II wojna światowa

W trakcie drugiej wojny światowej, mimo że ulica oparła się zniszczeniom aż do 1944 roku, zaczęły ją dotykać bombardowania. Pierwsze poważne straty miały miejsce w wyniku nalotu z nocy 5 na 6 stycznia 1944 roku. Niestety, najcięższe zniszczenia miały miejsce w południowej części ulicy, blisko pl. Lotników – została ona niemal całkowicie zniszczona podczas nalotu dywanowego, który miał miejsce w nocy z 16 na 17 sierpnia 1944 roku.

Lata 1945–1989

Po zakończeniu drugiej wojny światowej, Kaiser-Wilhelm-Straße stała się jedną z pierwszych ulic, które zasiedliła ludność polska przybywająca do Szczecina. Już niedługo po wojnie, 5 lipca 1945 roku, budynek dawnego zarządu prowincji zajął pierwszy polski zarząd miasta, na czele z prezydentem Piotrem Zarembą. Zaledwie 10 dni później odbyła się msza święta na Jasnych Błoniach, po której uczestnicy przeszli przez aleję Jedności Narodowej do placu Grunwaldzkiego w uroczystym przemarszu. W 1947 roku w alei zaczęły działać rozmaite instytucje, takie jak Nadzwyczajna Komisja Mieszkaniowa czy Okręgowy Inspektorat Pracy.

W 1950 roku, w u wylotu alei do placu Żołnierza Polskiego, wzniesiono pomnik Wdzięczności dla Armii Radzieckiej, mający formę obelisku zwieńczonego pięcioramienną gwiazdą. Nowe władze zdecydowały się na zrealizowanie projektu Śródmiejskiej Dzielnicy Mieszkaniowej, wzorowanego na warszawskiej Marszałkowskiej Dzielnicy Mieszkaniowej. W latach 1952-1954 architekci Henryk Nardy, W. Adamczyk i Emanuel Maciejewski zaprojektowali dwa socrealistyczne, pięciokondygnacyjne bloki, zastępując zniszczone kamienice na odcinku od placu Grunwaldzkiego do placu Lotników. Prace budowlane zakończono w 1958 roku, co oznaczało powstanie pierwszych po wojnie budynków mieszkalnych w Szczecinie.

W latach 70. XX wieku, środkowa część alei Jedności Narodowej pomiędzy placami Grunwaldzkim a Lotników została przekształcona w aleję spacerową, wzbogaconą o fontanny. W dniu 19 czerwca 1980 roku, przed placem Grunwaldzkim ustawiono pomnik Marynarza, którego autorem był Ryszard Chachulski.

Po roku 1989

Na podstawie Uchwały Rady Miasta Szczecin nr X/284/07 z dnia 11 czerwca 2007 roku, aleja Jedności Narodowej została przemianowana na aleję Papieża Jana Pawła II. W 2006 roku zrealizowano remont fontann na popularnym odcinku, znanym jako Aleja Fontann. Z kolei w 2015 roku, w ramach programu „Zielone Przedogródki Szczecina”, przywrócono historyczny charakter klombów kwiatowych przed kamienicami nr 13, 14, 15 oraz 17. Dwa lata później odnowiono także klomby przed kamienicami nr 18, 19, 20, 21, 22, 32, 33, 34 i 36.

6 lutego 2020 roku ogłoszono przetarg na prace remontowe na odcinku od placu Grunwaldzkiego do ulicy Wacława Felczaka. Zakres objął wymianę przedwojennej kostki brukowej, modernizację ciągu pieszego oraz przebudowę sygnalizacji świetlnej i sieci wodnokanalizacyjnej. Zaplanowano również instalację elementów małej architektury, takich jak kosze na śmieci, ławki, stojaki rowerowe oraz słupki ograniczające parkowanie. Konsorcjum Roverpol i Rover Infraestructuras wygrało przetarg, a prace miały się zakończyć do połowy października 2021 roku. Ostatecznie jednak, wyremontowany odcinek alei otwarty został z opóźnieniem, 1 kwietnia 2022 roku.

Nazwy

Ulica, o której mowa, ma bogatą historię, która odzwierciedla zmieniające się czasy i nazwy. W swojej historii nosiła kilka różnych nazw, które były odzwierciedleniem ówczesnej rzeczywistości społecznej i politycznej.

• Kaiser-Wilhelm-Straße – funkcjonowała w latach 1877–1945,
• aleja Jedności Narodowej – używana od 1945 do 2007 roku,
• aleja Papieża Jana Pawła II – przyjęta w 2007 roku.

Układ drogowy

Ulica łączy się z następującymi drogami publicznymi:

Powiązanie	Droga
skrzyżowanie, początek ulicy	plac Żołnierza Polskiego ulica Edmunda Bałuki aleja Wyzwolenia
skrzyżowanie	plac Lotników ulica Kaszubska ulica Jagiellońska ulica Mazurska ulica Małopolska
skrzyżowanie	plac Grunwaldzki ulica Piłsudskiego ulica Śląska ulica Rayskiego
skrzyżowanie	ulica Mazurska
skrzyżowanie	ulica Wielkopolska
skrzyżowanie	ulica Niedziałkowskiego
skrzyżowanie, koniec ulicy	plac Armii Krajowej ulica Felczaka

Ulica znajduje się na działkach ewidencyjnych o łącznej powierzchni 36 073 m². Całkowita długość dróg przypisanych do tej ulicy wynosi 1172 metry.

Opis Drogi	Długość (m)	Działka	Powierzchnia (m²)
Droga powiatowa prowadząca od pl. Żołnierza Polskiego do ul. Felczaka	99	11/2	4811
	207	16/1	10 059
	670	3	13 331
	196	20	7872
	1172	łącznie	36 073

Transport publiczny

Na alae Jana Pawła II w Szczecinie, według danych aktualnych na 13 lutego 2022 roku, funkcjonują następujące linie autobusowe:

• 70 (kursująca między placem Grunwaldzkim a placem Lotników; trasa zmodyfikowana z powodu prowadzonych remontów),
• 87 (operująca na całej długości alei; trasa tymczasowa),
• 90 (także na całej długości alei; zmieniona z powodu prowadzenia prac remontowych).

Warto również spróbować porównać te informacje z danymi sprzed pewnego czasu. Do 22 września 2021 roku, wzdłuż alei Jana Pawła II kursowały te same linie, jednak ich trasy różniły się:

• 70 (na całej długości alei),
• 90 (od placu Lotników do placu Grunwaldzkiego),
• 95 (od placu Lotników do placu Grunwaldzkiego).

Zabudowa i zagospodarowanie

Na początku alei Papieża Jana Pawła II, która rozciąga się od placu Żołnierza Polskiego do placu Lotników, przeważają obiekty budowlane z czasów powojennych. Wśród nich znajdują się trzy pawilony handlowe oraz wieżowiec. Wyjątkową pamiątką ubiegłych lat jest jedna kamienica o numerze 2, która zachowała się po prawej stronie tego odcinka.

Między placem Lotników a placem Grunwaldzkim po obu stronach alei usytuowana jest gęsta zabudowa, w skład której wchodzą bloki ŚDM w stylu socrealistycznym, zbudowane w latach 50. XX wieku oraz nieliczne przedwojenne kamienice. Kolejne odcinki alei, rozciągające się od placu Grunwaldzkiego w kierunku ulicy Mieczysława Niedziałkowskiego, prezentują inny charakter architektoniczny. Po lewej stronie, blisko komisariatu policji Szczecin Niebuszewo, stoją czteropiętrowe oraz pięciopiętrowe kamienice.

Przechodząc w stronę ulicy Mieczysława Niedziałkowskiego, zauważymy różnorodność zabudowań. Po lewej stronie ulokowano basen przeciwpożarowy, natomiast po prawej zlokalizowany jest budynek rektoratu Uniwersytetu Szczecińskiego. Końcowy odcinek alei, pomiędzy ulicą Mieczysława Niedziałkowskiego, a ulicą Wacława Felczaka, również zachwyca nowoczesnością, bowiem lewa strona jest wypełniona modernistycznymi kamienicami, podczas gdy po prawej stronie dostrzegamy kamienice wzbogacone o blok.

Od północy, widok na aleję zamyka gmach Urzędu Miasta Szczecin, z kolei od strony południowej dominują dwa wieżowce przy placu Żołnierza Polskiego.

Warto zaznaczyć, że układ zagospodarowania środkowej części alei zmienia się w zależności od odcinka. Między placem Żołnierza Polskiego a placem Lotników, przestrzeń pomiędzy jezdniami przekształcono w plac Pawła Adamowicza. W odcinku od placu Lotników do placu Grunwaldzkiego zaaranżowano tętniącą życiem promenadę, wzdłuż której powstały pawilony gastronomiczne oraz fontanny. Ta część alei, dzięki fontannom, zyskała miano Alei Fontann. Główną atrakcją tego odcinka jest pomnik Marynarza, majestatycznie ulokowany przy wylocie alei do placu Grunwaldzkiego.

Od placu Grunwaldzkiego do ulicy Wielkopolskiej, użytkownicy mogą cieszyć się ciągiem pieszo-rowerowym, który łączy te dwa obszary. W końcowej fazie alei, środkowa część, która wcześniej została zajęta przez kwietniki i pomnik Gryfa Pomorskiego, przeszła transformację i obecnie również funkcjonuje jako wygodny trakt pieszo-rowerowy.

Ochrona i zabytki

W sąsiedztwie alejki, o której mowa, można napotkać wiele cennych zabytków, które są świadectwem historycznym tej przestrzeni. Poniższa tabela przedstawia szczegóły dotyczące najważniejszych obiektów, które znajdują się w okolicy:

Obiekt i lokalizacja	Opis oraz forma ochrony	Zdjęcie
Strona wschodnia
kamienica aleja Jana Pawła II 2	gminna ewidencja zabytków	_
blok ŚDM aleja Jana Pawła II 5-10 ulica Mazurska 45-46a	gminna ewidencja zabytków	_
kamienica aleja Jana Pawła II 11	rejestr zabytków nr rej. 814 z 22 października 1976 r.	_
kamienica aleja Jana Pawła II 12 plac Grunwaldzki ulica Piłsudskiego	gminna ewidencja zabytków	_
kamienica aleja Jana Pawła II 13 plac Grunwaldzki	gminna ewidencja zabytków	_
kamienica aleja Jana Pawła II 15	gminna ewidencja zabytków	_
kamienica aleja Jana Pawła II 16 ulica Mazurska	gminna ewidencja zabytków	_
kamienica aleja Jana Pawła II 17 ulica Mazurska	gminna ewidencja zabytków	_
kamienica aleja Jana Pawła II 18 ulica Mazurska	gminna ewidencja zabytków	_
kamienica aleja Jana Pawła II 19	gminna ewidencja zabytków	_
kamienica aleja Jana Pawła II 22	gminna ewidencja zabytków	_
budynek szkolny aleja Jana Pawła II 22a	Rektorat Uniwersytetu Szczecińskiego rejestr zabytków nr rej. 119 z 18 marca 2003 r.	_
kamienica aleja Jana Pawła II 23	gminna ewidencja zabytków	_
kamienica aleja Jana Pawła II 27	gminna ewidencja zabytków	_
kamienica aleja Jana Pawła II 28	gminna ewidencja zabytków	_
kamienica aleja Jana Pawła II 29	gminna ewidencja zabytków	_
Strona zachodnia
kamienica aleja Jana Pawła II 31	gminna ewidencja zabytków	_
kamienica aleja Jana Pawła II 35	gminna ewidencja zabytków	_
kamienica aleja Jana Pawła II 36	gminna ewidencja zabytków	_
budynek biurowy aleja Jana Pawła II 37-37a ulica Mazurska	Komisariat Policji Szczecin Niebuszewo rejestr zabytków nr rej. 388 z 15 kwietnia 2009 r.	_
kamienica aleja Jana Pawła II 38	gminna ewidencja zabytków	_
kamienica aleja Jana Pawła II 41 plac Grunwaldzki	gminna ewidencja zabytków	_
		_
kamienica aleja Jana Pawła II 42 plac Grunwaldzki	rejestr zabytków nr rej. 862 z 3 listopada 1976 r.	_
wnętrze apteki aleja Jana Pawła II 42 plac Grunwaldzki	rejestr zabytków nr rej. 862 z 24 stycznia 1977 r.	_
kamienica aleja Jana Pawła II 43	gminna ewidencja zabytków	_
kamienica aleja Jana Pawła II 45	gminna ewidencja zabytków	_
blok ŚDM aleja Jana Pawła II 46-49b	gminna ewidencja zabytków	_

Baza TERYT

Informacje zawarte w bazie Głównego Urzędu Statystycznego dotyczące lokalizacji i charakterystyki alei mogą być niezwykle istotne. Oto szczegółowy wykaz danych:

• województwo: zachodniopomorskie,
• powiat: Szczecin,
• gmina/dzielnica/delegatura: Szczecin (gmina miejska),
• Miejscowość podstawowa: Szczecin,
• kategoria/rodzaj: ulica,
• Nazwa ulicy: al. Papieża Jana Pawła II.

---

Oceń: Aleja Papieża Jana Pawła II w Szczecinie

---